STYL

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła STYL

Wg Słownika Terminów Plastycznych (1974): (...) 1. stały zespół cech i stosunków formalnych, występujący w dziele określonego artysty (styl indywidualny, do XVII wieku nazywany → manierą); 2. - takiż zespół cech charakterystycznych dla jakiegoś okresu hustorycznego. Jest to wówczas zjawisko z dziedziny kultury, będące wyrazem określonej sytuacji ideowej danego czasu i obszaru. W obrębie każdego stylu, oprócz pewnej liczby elementów podobnych, występuje także pewna liczba elementów różniących się. Termin styl, zapożyczony z retoryki i literatury, został wprowadzony do teorii plastyki w końcu XVI wieku (Gian Paolo Lomazzo), najpierw na określenie maniery indywidualnej; w nowym znaczeniu rozpowszechnił się od 2 połowy XVII wieku. Z biegiem czasu odkryto stałe powiązania między stylem a wątkami tematycznymi i treściowymi, pojawiającymi się w jego obrębie, co doprowadziło do sprecyzowania pojęcia → struktury  dzieła sztuki. (...) 3. norma poprawności i doskonałości dzieła.

Wg Guillaume Janneau Encyklpedii Sztuki Dekoracyjnej (1978): (...) zespół oryginalnych cech, na podstawie których wyróżnia się dzieła pojedynczego artysty, grupy lub epoki. Styl różni się od maniery swym naturalnym charakterem.(...)

Wg  Słownika Terminów literackich (1998): Styl (łacińskie stilus = dosłownie "rylec" (...) - sposób kształtowania wypowiedzi polegający na określonym wyborze, interpretacji i konstrukcji materiału językowego - ze względu na cel przyświecający mówiącemu. Przy szerokim rozumieniu tej kategorii  styl jest właściwy wszelkim przekazom werbalnym, ponieważ każda inicjatywa wypowiedzeniotwórcza wiąże się z nastawieniem na jakiś cel i nastawienie to decyduje, (...), o sposobie posługiwania się przez mówiącego lub piszącego środkami, jakich dostarcza mu system danego języka. W ściślejszym jednak rozumieniu styl to takie celowe ukształtowanie wypowiedzi, które charakteryzuje się bądź indywidualną wyrazistością i odrębnością na tle wypowiedzi zbudowanych w sposób standardowy ("nienacechowanych"), zgodnych zwłaszcza z przeciętnymi normami → języka literackiego, bądź też przeciwnie - odpowiedniością względem → norm stylistycznych realizowanych przez jakąś grupę wypowiedzi. W pierwszym wypadku mamy do czynienia ze stylem indywidualnym, w drugim ze stylem typowym.(...)

Źródło definicji (papierowe): Krystyna Zwolińska, Zdzisław Malicki, Słownik Terminów Plastycznych, Warszawa: WP,1974, s.288. , Źródło definicji (papierowe): Guillaume Janneau, Encyklpedia Sztuki Dekoracyjnej, Warszawa: WAIF, 1978, s.263. , Źródło definicji (papierowe): Janusz Sławiński (red.), Słownik Terminów Literackich, Ossolineum 1998, ss. 532-533.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Teorii i Metodologii Badań Kultury - zawartość - opis hasła STYL

Wg Agostina Mascardi (1636, 2009): "Gdy porównuje się charakter ze stylem, ten związany jest z naturą i talentem, tamten wynika ze sztuki i studiów."

Wg Heinricha Wölflina (1915, 2006): "Trzema przykładami - stylu indywidualnego, stylu narodowego i stylu epoki - zilustrowaliśmy zatem cele historii sztuki, która przede wszystkim ujmuje styl jako wyraz nastroju epoki i narodu oraz jako wyraz osobistego temperamentu. Jest oczywiste, że tym samym nie poruszono jeszcze zagadnienia artystycznej oceny zjawiska sztuki: sam temperament nie jest w stanie powołać do życia dzieła sztuki, jest jednak motorem umożliwiającym określenie rzeczowej strony stylu, a także w szerokim sensie tym, przez co wyraża się specyficzny ideał piękna (szczegółu i całości)."

Wg Meyera Schapiro (1953): "Styl jest przede wszystkim systemem form, posiadających jakości i ekspresję obarczoną znaczeniem, przez które ujawnia osobowość artysty i szeroki światopogląd grupy. Jest on także środkiem przekazującym ekspresję w obrębie grupy, komunikującym i utrwalającym pewne wartości życia religijnego, społecznego i moralnego przez emocjonalną sugestywność form (...) Dla syntetyzującego historyka kultury lub filozofa historii styl jest manifestacją kultury jako całości, widomym znakiem jej jedności."

Wg Charlesa L. Osgooda (1960),1972: "Zatem dla celów tej pracy definiuję styl jako indywidualne odchylenie  od  n o r m  o b o w i ą z u j ą c y c h  w  s y t u a c ji kodowania; odchylenia te będące tymi właściwościami struktury kodu, które posiadają pewien margines dowolności, decydują częstością występowania i s w y m i  własnościami  o  s t y l u. Istotę tej definicji można ukazać na przykładzie jednej z bardziej znanych miar stylu, mianowicie — w s p ó ł c z y n n i k a  czasownikowo - przymiotnikowego, stworzonego przez Busemanna i innych; Busemann ustalił tę miarę badając grupę dzieci opowiadających bajki; porównał też wskaźniki poszczególnych dzieci, u których zmieniała się stabilność emocjonalna. Za normę sytuacyjną uważam przeciętny wskaźnik czasownikowo-przymiotnikowy dla badanej grupy — wskaźnik typowy dla dzieci opowiadających bajki prawdopodobnie różni się nieco od wskaźnika typowego dla reprezentatywnej grupy dorosłych mówiących i piszących po angielsku. Przejawem stylu pojedynczego dziecka jest odchylenie od tej norm y sytuacyjnej.

Wg Zofii Lissy (1966): "Gdy słuchamy dzieł muzycznych pochodzących z różnych okresów historycznych lub przynależnych do różnych środowisk narodowych czy rozmaitych kierunków twórczych w obrębie tego samego nawet narodu i okresu, zauważamy, że dzieła te są bardzo różne w swym charakterze, wyrazie, w swoich środkach kompozytorskich i wykonawczych, a więc w swej konstrukcji muzycznej. Pomimo że wszystkie posługują się tymi samymi elementami, jak rytm, melodia, harmonia itd., niekiedy tak bardzo różnią się od iebie, że już po kilku pierwszych taktach spostrzegamy ich odmienność. To, czym się te dzieła od siebie różnią, nazywamy stylem muzycznym. Przez styl muzyczny rozumiemy zespół środków kompozytorskich i sposób posługiwania się nimi, wyznaczony zamierzeniem twórczym, koncepcją kompozytora. (...) O stylu utworu muzycznego decyduje zarówno treść dzieła, jak i środki warsztatowe, czyli techniczne, dzięki którym treść się przejawia."

Wg Jana Białostockiego (1980): "W potocznie przez historyków sztuki używanym pojęciu stylu tkwią przynajmniej trzy odcienie znaczenia nakładające się na siebie i wzajemnie warunkujące, a wynikające z historycznego rodowodu nawarstwiających się znaczeń. (...) po pierwsze - styl rozumiany jako norma poprawności lub doskonałości; po drugie - styl rozumiany jako znak lub modus, tonacja; i po trzecie - styl rozumiany jako wyraz lub symptom. Normatywna teoria stylu datuje się od czasów starożytnych i wywodzi się z teorii literatury. Teoria stylu jako znaku, czyli teoria modalna wywodzi się ze starożytnej retoryki i wiąże się z humanistyczną teorią sztuki. Ekspresyjna lub symptomatyczna teoria stylu ukształtowała się w XVIII i XIX wieku. Wywodzi się z filozofii Oświecenia i Romantyzmu."

Wg Umberto Eco (1990): "Proces formowania i osobowość formatora zbiegają się w obiektywnej tkance dzieła tylko jako styl. Styl jest <sposobem formowania>, osobistym, niepowtarzalnym, charakterystycznym; jest rozpoznawalnym śladem, który pozostawia osoba; zbiega się on ze sposobem, w jaki dzieło zostało uformowane. Osoba zatem formuje się w dziele: zrozumieć dzieło oznacza posiąść osobę twórcy, który uczynił z siebie przedmiot fizyczny."

Źródło definicji (papierowe): Agostino Mascardi, Dell' arte historica, Roma 1636; cyt. za: Jan Białostocki, O dawnej sztuce, jej historii i teorii, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2009, s.25. , Źródło definicji (papierowe): Heinrich Wölflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki.Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2006, s.15. , Źródło definicji (papierowe): Meyer Schapiro, Style, (w:) Alfred L. Kroeber (ed.), Anthropology Today. Am Encyclopedic Inventory,Chicago: University of Chicago Press, 1953, pp.287-312. , Źródło definicji (papierowe): Zofia Lissa, Zarys nauki o muzyce, Kraków: PWM, 1966, ss.322-323. , Źródło definicji (papierowe): Jan Białostocki,Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Ossolineum 1980, ss. 41-42. , Źródło definicji (papierowe): Umberto Eco, Sztuka, Kraków: Wyd. M, 2007 lub 2008 (na stronach nieliczbowanych podano 2 daty), s.27.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Antropologii i Socjologii Kultury - zawartość - opis hasła STYL

Wg Bronisława Malinowskiego (1967) 2001: "Styl powinien być obiektywnym odmalowaniem tego, co się dzieje. Styl posługując się słowem, zdaniem, myślą, musi być nieadekwatnym wyrażeniem. Chodzi o to, aby w jak najprostszy sposób utrwalić to, co minęło, i aby zbyt tego nie uprościć. Jest wprost niebezpiecznym podciągać swoje przeżycia pod utarte kategorie, wyrażać je konwencjonalnymi frazesami".

Źródło definicji (papierowe): Bronisław Malinowski, Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, Kraków: Wyd. Literackie, 2001, s.240.
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Inspiracji - zawartość - opis hasła STYL

„Styl to zasada decyzji w dziele sztuki, podpis woli artysty. I podobnie jak ludzka wola jest zdolna do przyjmowania nieokreślonej liczby postaw, tak nieokreślona jest liczba możliwych stylów w dziełach sztuki”. 

Źródło definicji (papierowe): Susan Sontag, O stylu, tłum. Anna Skucińska (w:) Tejże, Przeciw interpretacji i inne eseje, Kraków: Karakter, 2012, ss. 50-51.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Anastazja Dwulit