AKTOR/AKTORKA

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła AKTOR/AKTORKA

1) Wg Zygmunta Glogera (1900-1903): "Aktorowie. Ksiądz Franciszek Jezierski, za czasów Stanisława Augusta, tak pisze o aktorach: <Są to sprawcy widoku bawiącego, zdumiewającego, rozrzewniającego lub przerażającego bojaźnią. Aktorowie są dwojacy: działający sami przez się widok, albo przedrzeźniający nie naśladowaniem, ale udawaniem, widok istotnie niegdyś przytrafiony. Wszystkie przypadki, okropne okrucieństwa w historjach wspominane, były w momencie swojego wydarzenia widokiem istotnym; też dzieła powtarzane na teatrze, w tragedjach i naśladowane podrzeźnianiem, robią czucia w sercach przytomnych i zastanawiają uwagę z tą różnością, że aktorowie widoku są komedjanci, nie ma zaś pewniejszego posągu dla przysłużenia się prawdzie, jak kiedy ludzie powtarzają przypadki po ludziach. (...) Pokój, wojny, sprzymierzenia, handle, miłości, nienawiści, wesela, pogrzeby - ustawiczne widoki, których jedni są aktorami dla drugich. (...)"

2) Wg Aleksandra Brücknera (1939): "Aktor i aktorka pojawili się dopiero r. 1765, to jest kiedy założono stały teatr polski za inicjatywą Stanisława Augusta a za staraniem ks. Adama Czartoryskiego. Przedtem ich nie znano i nie stworzył język dla nich osobnej nazwy, bo dawniejsze: komediant i komediantka nieco im uchybiały (...)"

3) Wg Ewy Szczęsnej (2009): "Łaciński wyraz actor oznacza osobę działającą, sprawcę, jest on tutaj współtwórcą dzieła filmowego lub teatralnego. To <artysta kreujący postać (grający jakąś rolę) na scenie lub w filmie; zawód takiego artysty.> Zadaniem aktora jest wypowiadanie tekstu, jego interpretacja oraz naśladowanie działań, które stwarzają iluzję spontanicznego rozwoju dialogów i wydarzeń, należących do scenariusza filmowego lub do tekstu dramatu. Talent i warsztat aktora wywierają decydujący wpływ na ostateczny charakter bohatera i jego odbiór przez publiczność."

Źródło definicji (papierowe): 1) Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana. Ze wstępem Juliana Krzyżanowskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978, wyd. IV, s. 34. , Źródło definicji (papierowe): 2) Aleksander Brückner, Encyklopedia Staropolska Trzaski, Everta i Michalskiego, t.I, Warszawa: Księgarnia Trzaski, Everta i Michalskiego, 1939, ss. 22-23., Źródło definicji (papierowe): 3) Ewa Szczęsna (red.), Słownik pojęć i tekstów kultury, Warszawa: Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, 2009, s. 15.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Wikipedii - zawartość - opis hasła AKTOR/AKTORKA

Aktor (łac. agere – działać) – osoba odgrywająca za pomocą szczególnego zachowania, technik cielesnych i głosowych rolę w teatrze lub w filmie. Od zwykłego człowieka odróżnia go: ze strony samego aktora świadomość gry; ze strony widzów – szczególny sposób traktowania osoby jako aktora. Wobec widza istnieje na sposób dwoisty, jako odtwarzana postać, w którą się tymczasowo wciela, i zarazem jako żywy człowiek, posiadający własną rzeczywistą tożsamość i biografię[1]. (...) W przeszłości pojęcie aktor ograniczało się jedynie do mężczyzn. W starożytności i średniowieczu uważano, że występowanie na scenie upadla kobietę. Dopiero w XVII w. zaprzeczyli temu Wenecjanie i kobiety zaczęły powszechnie brać udział w przedstawieniach. W czasach Szekspira role kobiet odgrywali mężczyźni i chłopcy, chociaż istnieją dowody na potajemne występowanie kobiet przebranych za mężczyzn.

Aktorki czasem występują w rolach młodych chłopców, ponieważ pod pewnymi względami chłopiec bardziej jest podobny do dorosłej kobiety niż dorosłego mężczyzny. W angielskich teatrach rola „Piotrusia Pana” jest tradycyjnie odtwarzana przez kobietę. Dorosły w roli dziecka występuje częściej w spektaklu niż w filmie. Wyjątkiem jest dubbing w filmach animowanych, gdzie głosy chłopców są zwykle zarezerwowane dla kobiet.

Długie korzenie w Wenecji ma tradycja grania przeciwnej płci dla efektu komicznego. Większość komedii Szekspira zawiera elementy przebierania się. W filmowych rolach wymagających gry w roli kobiety wystąpili Dustin Hoffman i Robin Williams. więcej

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Aktor" w Wikipedii
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Inspiracji - zawartość - opis hasła AKTOR/AKTORKA

1) Absolwent kierunku aktorstwo jest aktorem, który łączy opanowanie techniki z inwencją twórczą i dysponuje umiejętnością samodzielnego artystycznego myślenia opartego na rzetelnej wiedzy humanistycznej i etyce zawodowej. Jego własna aktywność, głębokie zainteresowanie dla różnorodnych przejawów i form współczesnej kultury oraz umiejętność stymulowania i kierowania kreacyjną aktywnością innych, pozwalają mu na podjęcie pracy w charakterze:

– aktora w teatrze, filmie, radiu i telewizji,

– animatora działań kulturalnych,

– prezentera i redaktora w massmediach,

– wykładowcy w średnim i wyższym szkolnictwie artystycznym.

2) Uprawia zawodowo sztukę aktorską, grając role w przedstawieniach teatralnych (teatr dramatyczny, teatr lalek, pantomima), estradowych, w filmie, radiu i telewizji; wykorzystuje w budowaniu postaci scenicznych swoją osobowość psychofizyczną oraz umiejętności: operowania głosem, ciałem, współgrania z innymi, dialogu z partnerem, zachowania się w określonym stylu, zgodnym z daną epoką, posługiwania się współczesną techniką gry aktorskiej, w celu przedstawienia postaci zgodnie z koncepcją artystyczną roli.

Zadania zawodowe:

- pamięciowe przyswajanie roli (tekstu, melodii, tańca itp.);
- opracowywanie własnej koncepcji artystycznej roli;
uczestniczenie w próbach przedstawienia, współpraca z reżyserem i zespołem aktorskim, w efekcie której powstaje kreacja sceniczna;
-­ uczestniczenie w przygotowaniach wizualnej strony przedstawienia, np. w przymiarkach kostiumu;
-­ przygotowywanie się do występu scenicznego lub ujęć filmowych (charakteryzacja, zakładanie kostiumu, koncentracja psychiczna itp.);
występowanie w kolejnych spektaklach teatralnych, w repertuarze dramatycznym, w teatrze lalek, powtarzanie tych samych czynności (wypowiadanych kwestii, zachowań scenicznych itp.) w teatrach stałych i objazdowych;
realizacja roli na planie filmowym, współpraca z reżyserem, operatorem zdjęć i zespołem aktorskim;
-powtarzanie danego ujęcia filmowego, aż do uzyskania efektu artystycznego oczekiwanego przez reżysera;
stałe doskonalenie sprawności warsztatowej: głosowej, psychomotorycznej, fizycznej, przez uprawianie odpowiednich ćwiczeń;
- ­ opanowywanie różnych umiejętności zawodowych (np. taniec w określonym stylu, pantomima), w zakresie potrzebnym do zadań scenicznych;
zdobywanie umiejętności nieaktorskich, niezbędnych do zagrania danej roli (np. gra w bilard, język migowy);
- ­ przestrzeganie dyscypliny teatralnej, dyspozycyjność wobec zespołu, w celu zapewnienia harmonijnej pracy i jak najwyższych efektów artystycznych całego zespołu.

Dodatkowe zadania zawodowe:

prowadzenie zajęć dydaktycznych z zakresu aktorstwa;
podkładanie głosu postaci występujących w filmach obcojęzycznych (dubbing), animowanych;
czytanie dialogów filmowych w czasie projekcji filmu w TV;
-­ samodzielne realizowanie przedstawienia tzw. ""teatru jednego aktora"" (monodram);
występowanie w programach estradowych, poetyckich, kabaretach itp;
- ­ specjalizowanie się w tzw. ""piosence aktorskiej"";
- ­ występowanie w filmach reklamowych, wideo-klipach muzycznych itp;
czytanie fragmentów książek w radio, na imprezach promocyjnych nowych książek itp;
- ­ występowanie na akademiach w szkołach, domach kultury, w programach okolicznościowych itp.;
prowadzenie zajęć amatorskiego koła teatralnego i innych form.

Źródło definicji (elektroniczne): 1) Aktorstwo. Sylwetka Absolwenta na stronie Akademii Teatralnej w Warszawie, 2) Aktor w wyszukiwarce zawodów MRPiPS
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga