TEATR

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik kultury GUS - zawartość - opis hasła TEATR

1. Instytucja lub organizacja zajmująca się profesjonalnie regularnym wystawianiem utworów scenicznych (dramatycznych, lalkowych, muzycznych i rozrywkowych) posiadająca stały zespół (aktorów, śpiewaków, tancerzy, muzyków, reżyserów, scenografów itp.), z reguły posiadająca budynek lub pomieszczenie przystosowane do wystawiania utworów scenicznych, przy wykorzystaniu różnych technik przekazu: słowo, ruch, muzyka, dźwięk, plastyka (niezależnie od liczby występujących w nich osób). Teatr może być stały lub objazdowy, a ze względu na prezentowaną formę sceniczną wyróżnia się: teatr dramatyczny, teatr lalkowy, teatr muzyczny (opera, operetka, tańca, balet, musical, rewiowy)
2. Instytucja kultury; profesjonalna jednostka wyodrębniona pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno-finansowym, prowadząca regularnie jednorodną działalność sceniczną, niezależnie od liczby posiadanych scen.

 Stan na  15.11.2013 r.

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Teatr" w Słowniku Pojęć GUS
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła TEATR

Wg Słownika teatru: "dziedzina działalności ludzkiej polegająca na tworzeniu przedstawień granych przez aktorów w obecności widzów w szczególnie ukształtowanej przestrzeni. Termin stosowany także w odniesieniu do miejsca takich działań, zespołu ludzi je podejmujących oraz instytucji stanowiących dla nich podstawę organizacyjną. W pierwszym, najszerszym znaczeniu stanowi zespół elementów o zmiennym składzie i cechach, zależnych od kontekstu danej kultury, toteż określenie stałej listy czynników pozwalających na odróżnienie teatru od innych zjawisk (zwłaszcza od rytuału i zabawy) jest niezwykle trudne. W tradycji Zachodu przyjęło się wiązać teatr z fikcyjnością przedstawionego świata i działających postaci, ale wyznacznik ten trudno zastosować do wszystkich zjawisk teatralnych (...). Za Arystotelesem przyjmuje się często, że teatr związany jest z wrodzonym człowiekowi popędem do naśladowania, i widzi się jego genezę w różnego rodzaju działalności mimicznej o charakterze magicznym (...) lub prześmiewczym. Z drugiej strony dość powszechnie wiąże się początki teatru z rytuałem (...)."

Wielka Encyklopedia PWN podaje następujące znaczenia terminu teatr: “[gr. Théatron 'miejsce do oglądania'], początkowo w staroż. Grecji, określenie widowni teatr., z czasem przeniesione na całą budowlę architektoniczną. (…)

1) rodzaj sztuki widowiskowej wykonywanej przez aktorów w obecności widzów, posługującej się znakami wizualnymi I dźwiękowymi;

2) budynek, budowla lub miejsce przystosowane do prezentowania publiczności dzieł tej sztuki; obejmuje przestrzeń sceniczną przeznaczoną dla wykonawców, miejsca dla publiczności (widownia), oraz zaplecze techn.; w rozwoju hist. formy architektoniczne t. podlegały zmianom zależnym od funkcji społ. i konwencji estetycznych t.;

3) instytucja życia kult. (działająca jako przedsiębiorstwo państw., prywatne lub stowarzyszenie), skupiająca zespół artyst. i personel techn., której celem jest organizowanie i umożliwianie odbioru przedstawień teatralnych (…).”

Źródło definicji (papierowe): Dariusz Kosiński, Słownik teatru, Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2009, ss. 154-161., Źródło definicji (papierowe): Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2003, t. 27, s. 229.
Zobacz także (linki zewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Anastazja Dwulit

Słownik Wikipedii - zawartość - opis hasła TEATR

Teatr – rodzaj sztuki widowiskowej, w której aktor lub grupa aktorów na żywo daje przedstawienie dla zgromadzonej publiczności.

Podstawowym tworzywem teatru jest aktor, który buduje dla widza umowną rzeczywistość teatralną. Teatr może obyć się bez reżysera, inscenizatora, choreografa czy scenografa, ale spektakl bez widzów lub bez aktorów nie jest możliwy. Teatr to ukierunkowane działania aktorów na użytek publiczności więcej

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Teatr" w Wikipedii
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Terminów Prawnych - zawartość - opis hasła TEATR

(definicja rekonstruowana)
Instytucja kultury; profesjonalna jednostka wyodrębniona pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno-finansowym, prowadząca regularnie jednorodną działalność sceniczną, niezależnie od liczby posiadanych scen.
Stan na dzień 6 lipca 2013 roku.

Źródło definicji (elektroniczne): Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, wersja aktualnie obowiązująca.
Hasło wprowadził(a): Marta Sęk

Słownik Antropologii i Socjologii Kultury - zawartość - opis hasła TEATR

1) Wg Allardyce'a Nicolla (1927,1974): "Kiedy więc nadchodzi czas, że trzeba wznosić teatry, nasuwa się oczywista konieczność obszernej przestrzeni na wiele miejsc stojących, a później siedzących. Budowle teatralne muszą być przestronne i pojemne. (...) kiedy buduje się teatry, trzeba wyznaczyć znaczną przestrzeń do gry lub też, mówiąc ściślej, znaczną przestrzeń, na której aktor mógłby wykonywać owe wyszukane ewolucje taneczne, jakie zawsze towarzyszyły wersetom lirycznej pieśni. Znaleziono rozwiązanie dla tych dwóch bezwzględnych wymagań wybierając na miejsce budowy zbocze pagórka, u którego podnóża wyznaczano w formie koła ορχήστρα (orchestra), z wzniesioną w jej środku ϑνμέλη (thymele, ołtarz) na cześć boga. Stok pagórka stwarzał naturalne możliwości oglądania akcji. A więc pierwszym teatrem (...) znanym Grekom było nagie zbocze wzgórza z kolistą orchestrą i ołtarzem."

2) Wg Rolanda Barthesa  (1970): "Weźmy teatr zachodni ostatnich wieków; jego funkcją jest przede wszystkim ujawnianie tego, co uchodzi za tajemnicę (<uczucia>, <sytuacje>, <konflikty>), przy całkowitym ukryciu sztuczności samego ujawnienia (maszyneria, malarstwo, szminka, źródła światła). Scena à l'italienne jest przestrzenią kłamstwa: wszystko dzieje się tu we wnętrzu podstępnie i z zaskoczenia otwartym, podpatrywanym przez ukrytego widza delektującego się w mroku. Przestrzeń  ta ma charakter teologiczny i jest przestrzenią Winy: z jednej strony, w świetle (udaje się, że tego światła nie ma) aktor, tzn. gest i słowa, z drugiej, w ciemności, publiczność, tzn. sumienie."

Źródło definicji (papierowe): 1) Allardyce Nicoll, Dzieje teatru, tłum. Antoni Dębnicki, Warszawa: PIW, 1974, ss. 11-12., Źródło definicji (papierowe): 2) Roland Barthes, Imperium znaków, Warszawa: Wyd. KR, 2004, s. 124.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Inspiracji - zawartość - opis hasła TEATR

„Mekka wiernych albo forum problemowe, ponadczasowe odbicie wyższej rzeczywistości albo rentgenowski obraz prześwietlający rzeczywistość do głębi, instytucja moralna w rozumieniu Schillerowskim albo, jak chce Novalis, «aktywne rozmyślanie człowieka o sobie samym», wprowadzenie do dyskusji o moralności, ideologii i światopoglądzie albo instytut konserwacji gwiazd klasyki, miejsce, gdzie człowiek może odnaleźć sam siebie albo miejsce, gdzie bez ograniczeń gra się na jego uczuciach...”

Źródło definicji (papierowe): Margot Berthold, Historia teatru, Warszawa: Wyd. artystyczne i filmowe, 1980, s.532.
Hasło wprowadził(a): Anastazja Dwulit