WZORZEC KULTUROWY

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Teorii i Metodologii Badań Kultury - zawartość - opis hasła WZORZEC KULTUROWY

 "Jest on na pewno wytworem ludzi i częścią ich zachowań. Wytwory i zachowania wchodzą w zakres wzorca kulturowego, gdy są powielane bądź powtarzane przez dane indywidua i przekazywane sobie przez nie, głównie z pokolenia na pokolenie. Wzorcem mogą być te wytwory i ta część zachowania, które uzyskuje się przez pominięcie procesów biologicznych, przypadków i modyfikacji doraźnie dokonywanych przez jednostkę. Na przykład wzorcem jest norma (społeczna, prawna czy moralna), podobnie zwyczaj, konwenans, tabu itd. Niemal zbędne jest podkreślanie, że wzorce dotyczą bardzo ogólnych, jak i bardzo szczegółowych wytworów i zachowań.

Wzorce kulturowe, będące przede wszystkim wytworami i częściami zachowań ludzi, są również nakierowane na dowolne inne wytwory i zachowania; niekiedy są także kierowane same na siebie."

Źródło definicji (papierowe): Daniel Jabłoński, Lech Ostasz, Mapa wzorców kulturowych, Olsztyn: Wyd. ADIAFORA, 2006, s. 9.
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik TEORII ŻYWEJ KULTURY - zawartość - opis hasła WZORZEC KULTUROWY

Wzorzec kulturowy to - mówiąc najprościej - idealna postać wzoru. Jedno pojęcie od drugiego odróżnia  przede wszystkim fakt, iż wzorzec jest konstruktem kulturowym złożonym wyłącznie z wartości i znaczeń, które (dzięki cesze powtarzalności wzoru) dobrze się utrwaliły w świadomości kulturalnej jednostki lub grupy. Wzorce, aby mogły funkcjonować społecznie, muszą zostać zrekonstruowane i uświadomione w życiu kulturalnym  jako zespoły norm: albo przez zbiorowość (np. w postaci tradycyjnego obyczaju, savoir vivre`ów, norm wykonawstwa itp.), albo przez prawodawców (kodeksy), kapłanów (przepisy zawarte w świętych księgach) albo uczonych( rekonstrukcje wzorców metodami naukowymi).  Jak wiadomo, wzory nie muszą być uświadamiane przez ich realizatorów. Wzorce stosunkowo rzadko funkcjonują pojedynczo, zwykle tworzą konfiguracje, takie jak np. światopoglądy  czy  etosy.

Źródło definicji (papierowe): Barbara Fatyga, definicja autorska dla OŻK-SB, 2012.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Inspiracji - zawartość - opis hasła WZORZEC KULTUROWY

Wg Edwarda Sapira (1949): "W ściśle naukowej analizie przydatność pojęć takich jak <zwyczaj>, <instytucja>, <konwencja>, <tradycja> i <obyczaje>, jest nader ograniczona. Dają się one zredukować do pojęcia <nawyk społeczny> lub jeśli ktoś nad psychologiczny przedkłada antropologiczny punkt widzenia, do pojęcia <wzorzec kulturowy>. (...) o wzorcach kulturowych mówimy wtedy, gdy sądzimy, że źródłem jakiegoś behawioru jest społeczność."

Źródło definicji (papierowe): Edward Sapir, Zwyczaj, (w:) tegoż, Kultura, język, osobowość, Warszawa: PIW, 1978, s.226.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga