ASCEZA

[gr.] zespół ćwiczeń fizycznych i duchowych stanowiących jedną z najbardziej znanych metod doskonalenia życia religijnego człowieka. W ascezie można wyodrębnić 2 formy: negatywną i pozytywną. Asceza negatywna polega na ograniczaniu przez człowieka potrzeb życiowych (post, wstrzemięźliwość płciowa, separacja od ludzi) i służy "oczyszczeniu" intelektu, woli i percepcji zmysłowej. Asceza pozytywna polega na określonej aktywności duchowej (modlitwa, kontemplacja) i służy utrwaleniu kontaktu z transcendencją. Ascezę praktykowano w niektórych szkołach filozoficznych (pitagoreizm, stoicyzm) oraz w większości religii (w rozwiniętej formie zwłaszcza w chrześcijaństwie, hinduizmie, buddyzmie i islamie). W chrześcijaństwie reguły ascezy wywodzą się z praktyk egipskich i syryjskich pustelników (anachoretyzm, eremici), dalsze dzieje ascezy wiążą się ściśle z rozwojem życia klasztornego (monastycyzm). W hinduizmie i buddyzmie najbardziej rygorystyczne formy ascezy stosowali jogini i mnisi buddyjscy. Celem ascezy w tych religiach jest uwolnienie się od złudy istnienia własnej jaźni lub realnego świata i ostateczne wejście w stan mokszy lub nirwany.