POSTMODERNIZM <łc. post = po + 'modernizm'> ang. postmodernism; fr. postmodernisme; nm. Postmoderne.
Formacja kulturowa schyłku XX wieku, o charakterze reaktywnym, gdyż nastąpiła po formacji modernistycznej i wyrosła z krytyki współczesnej cywilizacji z jej tradycją oświeceniową i zakorzenieniem judeo-chrześcijańskim. Preferuje ona w różnych dziedzinach kultury wielość, niespójność, nieciągłość, przypadkowość, nieokreśloność, (…) pełniąc niejako rolę ironicznego metajęzyka epoki schyłkowej. Zapoczątkowana w Stanach Zjednoczonych w latach sześćdziesiątych jako nurt artystyczno-literacki, przeniesiona następnie do zachodniej Europy, w latach osiemdziesiątych ukształtowała się jako prąd filozoficzno-artystyczny (główni jego teoretycy: Jean-François Lyotard, Gilles Deleuze, Jacques Derrida, Richard Rorty). Protoplastą postmodernizmu, kładącego znak równości między filozofią i literaturą piękną, jest Fryderyk Nietzsche, który w formie poetyckiej i metaforycznej (…) występował przeciwko współczesnej sobie kulturze, zakorzenionej w chrześcijaństwie i pielęgnującej greckie ideały racjonalności i obiektywności (→ perspektywizm). (…) Drugim protoplastą jest Martin Heidegger ze swą krytyką metafizyki Zachodu (…) jako „metafizyki obecności", tzn. takiej filozofii, która uzurpuje sobie władzę wskazywania na prawdę obiektywną na tej tylko podstawie, że owa prawda jawi się jej samej jako „obecna" dla niej. Stąd wniosek postmodernistyczny, że filozofia, w szczególności zaś stanowiąca jej rdzeń metafizyka, nie jest nadal możliwa jako obiektywna, racjonalna wiedza o świecie, toteż dziś pozostaje tylko zadufanym w sobie złudzeniem. W miejsce fikcyjnej jedności filozofii należy przyjąć wielość dyskursów, które przybierają postać różnych → gier językowych. Podobnie zresztą jak pojęcie prawdy, postmoderniści kwestionują pozostałe pojęcia transcendentalne, przede wszystkim pojęcia dobra i piękna. Negują samą możliwość wyznaczenia w uprawniony sposób jakichś absolutnych zasad moralnych, co tym samym podważa sztywne hierarchie wartości. Jedyną niekwestionowaną wartością pozostaje nie skrępowana niczym wolność.