JAKOŚĆ ŻYCIA

Szczęście i zadowolenie z życia to są dwa zbliżone momenty dobrego samopoczucia. Zadowolenie dotyczy bardziej elementów poznawczych, szczęście wiąże się bardziej z procesami afektywnymi. Szczęście bardziej niż zadowolenie wykazuje powiązania z zewnętrznymi i niekontrolowanymi antecedensami. Wreszcie sens życia, wiążący się także w istotny sposób z jakością życia, zakłada obydwa elementy (zadowolenie i szczęście), ale je zdecydowanie przekracza jako wyraz osobowego "tak" wobec własnego życia. Sens życia i zadowolenie są stanami korelatywnymi. Zadowolenie utrwala poczucie sensu życia, a sens życia jest warunkiem szczęścia pojmowanego jako zadowolenie.

Określając jakość życia jednostki na podstawie różnych materialnych elementów jej położenia społecznego, ale przede wszystkim przez stopień zaspokojenia jej celów i wartości egzystencjalnych dotykamy zagadnień związanych z problemem, kim jest człowiek, kim pragnie on być, jakim chce się stawać w przyszłości. Zagadnienie jakości życia narzuca w sposób nieuchronny pytanie o sens życia, o wrażliwość człowieka na wartości pozamaterialne.

Jakość życia jest istotnym celem każdego właściwego rozwoju społecznego, szczególnie tej polityki społecznej, która wychodzi z koncepcji dobra wspólnego i stawia w punkcie centralnym spełnienie istotnych celów życiowych człowieka. Postulat jakości życia stawia się od połowy lat sześćdziesiątych jako wiodący cel polityki społecznej. Przy tym mniej akcentuje się ilościowo mierzalne kryteria (wielkość dóbr), bardziej zaś jakościowo określone czynniki dobrobytu: optymalne dla życia środowisko naturalne, ludzkie stosunki pracy i w czasie wolnym, dostateczne możliwości kształcenia, higieniczne warunki w miejscu zamieszkania, właściwe instytucje dla spędzenia czasu wolnego, mało konfliktowe systemy społeczne, mniej anonimowe stosunki społeczne, opieka zdrowotna. Z jakością życia wiąże się także spełnienie celów egzystencjalnych jednostki, związanych z człowiekiem jako osobą. Jakość życia jako cel polityki gospodarczej i społecznej jest reakcją na trwające od czasów tzw. rewolucji przemysłowej tendencje do jednostronnego (ilościowego) rozwoju, preferujące materialny standard życia.

Kościoły chrześcijańskie podkreślały zawsze znaczenie tworzenia i zabezpieczenia warunków życia godnych człowieka. W nauczaniu społecznym Kościoła mówi się o wyjątkowości człowieka, którego prawa społeczeństwo powinno respektować. Z godności osoby ludzkiej wynikają postulaty tworzenia nie tylko odpowiednich warunków w sferze życia gospodarczego, ale i w sferze podnoszenia poziomu wykształcenia, dostępu do życia duchowo-kulturalnego, utrzymania środowiska naturalnego i społecznego godnego człowieka, a także innych czynników zapewniających zadowolenie i wypełnienie osobistych pragnień człowieka. Także zadaniem państwa i innych wspólnot politycznych jest tworzenie warunków do osiągnięcia takiej jakości życia.

W świetle zasady pomocniczości muszą się do tego wszystkiego dołączyć osobiste wysiłki każdej jednostki, mające na celu utrzymanie i polepszenie osiągniętej już jakości życia. W tym znaczeniu jakość życia wiąże się z postulatem współdziałania w kształtowaniu życia kulturalnego i społecznego oraz w rozwijaniu własnych inicjatyw. Treścią rozwoju osobowego jest "być więcej" (PP, 6). Prawdziwy rozwój nie może ograniczać się do pomnażania dóbr i usług, ale musi się przyczyniać do realizacji wartości nadrzędnych, do pełni bycia człowiekiem."