ZNAK

Nazwa definicji: 
ZNAK
Treść wpisu: 

Wg Małej  Encyklopedii Logiki (1970): "(1) x jest znakiem dla członków grupy G, gdy x jest przedmiotem spostrzegalnym zmysłowo, przy czym między członkami grupy G istnieje umowa, wyraźna lub domyślna, ustanawiająca między x i jakimś przedmiotem y stosunek szeroko pojętego oznaczania. (...) Innego rodzaju relacje, na przykład stosunek przyczynowy, stosunek bycia objawem, choć podobne  do relacji oznaczania w tym, że jakieś zdarzenie lub rzcz kieruje myśl ku innemu zdarzeniu lub rzeczy, nie upoważniają do nazywania jednego z członów stosunku mianem znaku; właściwym terminem może tu być <oznaka>, <wskaźnik> (...) Znak może być pojmowany jako pojedynczy konkretny przedmiot, zlokalizowany w czasie i przestrzeni (...) lub jako klasa konkretnych znaków takich samych (w praktyce: prawie takich samych) co do kształtu (...). W pierwszym przypadku mówi się o znakach-egzemplarzach, w drugim o znakach-typach. Sposób funkcjonowania znaku jest przedmiotem dwóch teorii asocjacyjnej oraz teorii intencji znaczeniowej. Ta ostatnia, powszechnie obecnie przyjmowana, przypisuje znakom tak zwaną przezroczystość semantyczną, to jest własność polegającą na tym, że znak kieruje uwagę ku temu, co oznacza, sam nie zatrzymując na sobie uwagi.

(2) Oprócz powyższego istnieje szersze pojęcie znaku, obejmujące oprócz znaków (1), czyli konwencjonalnych także to, co zostało wyżej określone jako wskaźniki lub oznaki. Do tego dołącza się jako trzecią odmianę znaki ikoniczne - pełniące funkcję znaku na zasadzie podobieństwa do rzeczy oznaczanej. (...)

Wedle jeszcze innej propozycji terminologicznej (...) zamiast <znak> (2) należałoby mówić <oznaka>, przy czym odróżniałoby się oznaki ze względu na więź przyrodzoną (...) oraz oznaki ze względu na więź konwencjonalną (...)."

Wg Encyklopedii Socjologii (2002): "Trzeba wszakże pamiętać, że istnieją dwa podstawowe sposoby definiowania znaku. Czasami (...) znakiem nazywa się wyłącznie jeden z elementów (element znaczący, to, co zastępuje coś innego), kiedy indziej mianem znaku określa się dwuelementową podstrukturę (element znaczony i znaczący) lub pełną trójelementową strukturę <całości znakowej>. Istnieją dwie podstawoe tradycje definiowania znaku: diadyczna i triadyczna. Tę pierwszą wywodzi się zazwyczaj od Ferdynanda de Saussure'a (...) Saussure rozróżniał w znaku element znaczony (signiefié) i element znaczący (signifiant), które połączone są ze sobą relacją znaczenia, ustanowioną na mocy konwencji społecznej. Element znaczony nie jest tu dokładnie zdefiniowany, ale najogólniej należy go rozumieć jako ideę pojawiającą się w umyśle odbiorcy, gdy napotyka element znaczący znaku (...) Najbardziej znaną wersją koncepcji triadycznej jest zaproponowany przez Charlesa K. Ogdena i Ivora A. Richardsa (1923) trójkąt składający się z symbolu, referencji i referenta. <Symbol> jest tu danym bezpośrednio bodźcem zmysłowym, referent to zazwyczaj przedmiot dostępny zmysłowo, a referencja to idea pojmowana albo psychologicznie jako pewna treść umysłowa, albo idealnie jako np. element świata znaczeń kulturowych. Koncepcję triadyczną stworzył także niemiecki logik Gottlob Frege (1977) rozróżniając Sinn (sens), Zeichen (znak) i Bedeutung (znaczenie)."

Rodzaj słownika: 
Słownik Terminów Encyklopedycznych
Źródło definicji (papierowe): 
Witold Marciszewski, Semantyka, (w:) tegoż (red.), Mała Encyklopedia Logiki, Ossolineum:1970, s.263
Jan Kubik, Znak i symbol, (w:) Encyklopedia socjologii, t.4, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2002, ss. 359-360.
Dodane przez: 
Węzeł centralny