KLASYFIKACJA

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła KLASYFIKACJA

1) Wg Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN (1965): "Klasyfikacja [od łacińskiego classis 'oddział', facere 'czynić']: 1) potocznie Systematyczny podział przedmiotów lub zjawisk na klasy, działy i poddziały różnych stopni, dokonywany wg określonej zasady, 2) logika Wielostopniowy → logiczny podział. Klasyfikacja n-poziomowa danej klasy przedmiotów K jest to zespół podziałów logicznych obejmujący: jakiś logiczny podział klasy K (człony tego podziału tworzą pierwszy poziom klasyfikacji), podziały członów pierwszego poziomu (dla każdego po jednym podziale), tworzące drugi poziom klasyfikacji oraz dalsze podziały owych członów drugiego poziomu itd. aż do n-tego poziomu. Klasyfikacja jest adekwatna, jeśli każdy jej podział składowy jest adekwatny. Klasyfikacja formalna to klasyfikacja, której każdy podział składowy jest podziałem dychotomicznym lub skrzyżowaniem dwóch lub więcej podziałów dychotomicznych. Podanie takiej klasyfikacji, a także stwierdzenie jej adekwatności nie wymaga empirycznej znajomości dziedziny klasyfikowanej. Klasyfikacja rzeczowa danej dziedziny przedmiotów to klasyfikacja zakładająca mniejszą lub większą empiryczną znajomość tej dziedziny. Rozróżnia się też klasyfikację naturalną i sztuczną, chociaż rozróżnienie to nie jest ostre i bywa rozmaicie rozumiane. Zwykle klasyfikacją pewnej klasy przedmiotów nazywa się naturalną z danego punktu widzenia, jeśli w każdym członie podziału grupuje (ona - BF) przedmioty, pod wieloma ważnymi z tego punktu widzenia względami, bardziej podobne do siebie niż do przedmiotów należących do innych członów podziału na tym samym poziomie. Natomiast klasyfikacją sztuczną nazywa się taką klasyfikację, przy której do jednego członu podziału trafiają przedmioty podobne tylko pod jednym jakimś względem, a pod wieloma innymi niepodobne do siebie. (...) klasyfikacja sztuczna jest często bardzo przydatna, gdy idzie o szeregowanie przedmiotów, klasyfikacja naturalna zaś - gdy idzie o → opis naukowy (w najszerszym znaczeniu). Zagadnienie kryteriów klasyfikacji naturalnej jest jednym z podstawowych problemów teorii i metodologii poszczególnych nauk empirycznych.(...)".

(drobne zmiany red. - BF)

2) Wg Małej Encyklopedii Logiki (1970): "Klasyfikacja (...) (1) Podział logiczny (wszelki). (2) Podział logiczny rozgałęziony, to jest taki, że każdy z członów otrzymanych w wyniku pierwszego podziału podlega dalszemu podziałowi, a te są, ewentualnie znów dzielone, itd."

Źródło definicji (papierowe): 1) Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa: PWN, 1965, t. 5, s.633., Źródło definicji (papierowe): 2) Witold Marciszewski (red.), Mała Encyklopedia Logiki, Wyd. Ossolineum, 1970, s.103.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Teorii i Metodologii Badań Kultury - zawartość - opis hasła KLASYFIKACJA

Wg Stefana Nowaka (1970): "Zmienne i ich wyróżnione wartości tworzą schemat klasyfikacyjny, przy pomocy którego możemy podzielić na klasy przedmioty, które znaczenie danej zmiennej pozwala nam rozpatrywać pod danym względem. Pamiętamy z podręczników logiki wymagania, jakie stawia się poprawnym schematom klasyfikacyjnym: powinny być wyczerpujące i rozłączne. Wyczerpujące, to znaczy każdy z przemiotów podlegających klasyfikacji musi należeć do zakresu którejś z wartości tej zmiennej, i rozłączne - żaden przemiot nie może należeć do więcej niż jednej klasy. (...) Kiedy liczba klas jest zbyt wielka, uzyskany podział może być mało przejrzysty. Stosujemy wówczas tak zwaną klasyfikację wielostopniową. Dzielimy zakres pewnej zmiennej na większe klasy I rzędu, każdą z nich na klasy II rzędu itd. (...) Znacznie trudniej zbudować wyczerpujący i rozłączny schemat klasyfikacyjny wtedy, gdy poszczególne klasy różnią się jakościowo lub ilościowo pod wieloma względami na raz. Powiadamy, iż zmienna taka jest zmienną wielowymiarową, w odróżnieniu od jednowymiarowych cech takich jak <deklarowana chęć zmiany pracy>, <liczba lat nauki> itp. Kiedy na przykład rozpatrujemy zmienną: <światopogląd studentów>, to poglądy na świat różnych studentów mogą różnić się od siebie pod wieloma względami. (...) Jednym z najbardziej skutecznych sposobów rozwiązania tego problemu jest zastosowanie schematu klasyfikacji wielowymiarowej, to jest potraktowanie naszego pojęcia jako w gruncie rzeczy pewnego zespołu pojęć pozwalających rozpatrywać badane zjawiska pod różnymi względami na raz. (...) W sytuacjach skrajnie kłopotliwych wolno jest nam każdą cechę, jaką wyróżniamy wśród przedmiotów objętych obszarem naszej zmiennej, potraktować jako odrębny <wymiar>, a zmienną wymiarowi temu odpowiadającą potraktować jako zmienną dychotomiczną o dwóch wartościach: jedna z wartości to istnienie danej cechy, druga - to jej nieistnienie."

Wg Wiesławy Żyszkowskiej, Waldemara Spalleka i Doroty Borowicz (2012): "Polega na przypisywaniu obiektom i zjawiskom przynależności do określonych klas lub kategorii, na podstawie kryteriów odnoszących się do właściwości tych obiektów i zjawisk. Odbywa się to zgodnie z warunkami poprawności podziału logicznego, czyli układu pojęć lub cech, wyznaczonego na podstawie cech sprzecznych (podział dychotomiczny) lub na podstawie układu modyfikacji danej cechy (podział wieloczłonowy). Poprawna klasyfikacja powinna spełniać trzy warunki:
1) jednoznaczności, który jest spełniony tylko wtedy, gdy podział jest przeprowadzony według jednej zasady;
2) rozłączności, który jest spełniony, gdy zakres znaczeniowy każdej pary klas wzajemnie się wyklucza;
3) zupełności, który jest spełniony wówczas, gdy suma elementów jest tożsama z całym dzielonym zbiorem."

Źródło definicji (papierowe): Stefan Nowak, Metodologia badań socjologicznych, Warszawa: PWN, 1970, ss. 90-91., Źródło definicji (papierowe): Wiesława Żyszkowska, Waldemar Spallek, Dorota Borowicz, Kartografia tematyczna, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2012, s. 55.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Bogna Kietlińska