TYPOLOGIA

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła TYPOLOGIA

Wg Małej Encyklopedii Logiki z 1970 r.: "Zabieg metodologiczny (lub rezultat takiego zabiegu) polegający na grupowaniu przedmiotów na zasadzie ich podobieństwa do pewnego przedmiotu wzorcowego zwanego typem. Typologię należy odróżniać od *podziału logicznego, polegającego na wyróżnieniu co najmniej dwóch klas przedmiotów, z których jedne posiadają pewną cechę, drugie zaś tej cechy nie posiadają".

Źródło definicji (papierowe): Witold Marciszewski (red.), Mała Encyklopedia Logiki, Ossolineum, 1970, s.339.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Wikipedii - zawartość - opis hasła TYPOLOGIA

Typologia (gr. týpos – uderzenie, odbicie, obraz, posąg, forma, model; gr. týptein – uderzać) – nauka o typach oraz zabieg systematyzujący polegający na:

  • wyróżnianiu w obrębie danego zbioru przedmiotów jednego lub więcej typów,
  • porównywaniu (badaniu porównawczym) poszczególnych przedmiotów z przedmiotem (zespołem cech) obranym jako typ w zakresie różnych nauk,
  • grupowaniu, porządkowaniu i podziale tychże przedmiotów według ustalonych typów (tzw. uporządkowanie logiczne).

Cele typologii[edytuj | edytuj kod]

  • systematyzacja zbiorów przedmiotów lub zjawisk należących do zakresu odpowiedniej nauki
  • opis szeregujący rozpatrywanego zbioru przedmiotów
  • wypracowanie, usystematyzowanie i sprecyzowanie aparatury pojęciowej w danym zakresie charakterystycznej dla konkretnej nauki

Różnica między typologią a klasyfikacją[edytuj | edytuj kod]

W odróżnieniu od klasyfikacji typologia nie musi być wyczerpująca, czy też rozłączna. Często wyróżnienie tylko jednego typu jest wystarczające i przydatne jako narzędzie typologiczne. więcej

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Typologia" w Wikipedii
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Teorii i Metodologii Badań Kultury - zawartość - opis hasła TYPOLOGIA

Wg Stefana Nowaka (1970): "Pojęcie oznaczające pewien <typ> to tyle co pojęcie oznaczające pewne zjawisko, własność lub konfigurację zjawisk czy własności rozważanych przedmiotów, zdarzeń czy procesów, z takich czy innych względów uznanych za na tyle doniosłe, że warte specjalnej uwagi i wyodrębnienia w naszej aparaturze pojęciowej (...) Z punktu widzenia schematów jedno- czy wielowymiarowej klasyfikacji, typ to - uznana za bardziej istotną od innych wartości - specjalna wartość zmiennej czy konfiguracja określonych wartości szeregu zmiennych uwzględnionych w schemacie klasyfikacyjnym. (...) O ile klasyfikacja - zwłaszcza wielowymiarowa - mnoży liczbę klas wyróżnionych, to celem typologii jest ponowne  zredukowanie ich liczby - często nawet do jednego typu.(...) Przy budowie takich typologii stosuje się dość różne kryteria, np. statystyczną powszechność czy częste występowanie konfiguracji cech, które uznamy za definiujące dany <typ>, a rzadkość tych, którym nie przyznamy rangi typowości. (...) Niekiedy w nauce definiuje się <typy> abstrahując od statystycznej częstotliwości ich występowania i kierując się innymi względami teoretycznej bądź nawet społeczno-praktycznej natury. Czasem np. przeciwstawiamy sobie dwa typy skrajne, aby wyraźniej zdefiniować sens pewnej zmiennej ilościowej, określając jej bieguny i zakładając, że większość przypadków znajdzie się pomiędzy nimi, a tylko nieliczne znajdą się na jednym z obu biegunów. (...) Niekiedy pojęcie <typu> zostaje wprowadzone w tym celu, aby stać się narzędziem porządkującym pod jakimś względem zróżnicowany materiał empiryczny.(...) Przypadki, które by spełniły ów typ w stopniu doskonałym, mogą być bardzo nieliczne, bądź nawet mogą w ogóle nie istnieć (...) doniosła rolę pełnią też typologie w budowaniu pewnego rodzaju teorii. Pojęciem typu obejmujemy wówczas klasę zdarzeń czy procesów przebiegających wedle pewnego opisanego mechanizmu w sposób niezakłócony, wolny od działania wpływów ubocznych, wedle jednolitej, teoretycznie określonej zasady.(...) Typy zdefiniowane w opisany wyżej sposób Max Weber proponował nazywać <typami idealnymi>. (...) Podejście typologiczne bywa stosowane czasem i dla innych celów, a mianowicie wtedy, gdy rzeczywistość przez nas analizowana jest przedmiotem oceny, dokonywanej z punktu widzenia pewnych standardów normatywnych (...)."

Źródło definicji (papierowe): Stefan Nowak, Metodologia badań socjologicznych, Warszawa: PWN, 1970, ss. 92-97.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga