Autobiografia [gr.], opis własnego życia; utwór literacki, którego fabuła, podporządkowana wymogom gatunku (np. dziennik literacki, pamiętnik, powieść autobiograficzna), jest świadectwem przeżyć autora, jego postawy i poglądów (…).

Autobiografia – gatunek literacki (rodzaj biografii), w którym autor opisuje swoje życie. więcej

Stan na 22.12.2013 r.

1) Wg Georga Mischa (1911,1949), 2020: "Autobiografia nie jest gatunkiem literackim takim jak inne. Jej granice są bardziej płynne i mniej uchwytne od zewnątrz i określone formą niżeli w przypadku liryki, eposu czy dramatu (...) Swoją istotą należy ona do nowszych formacji wyższych etapów kultury, a jednak opiera się na najbardziej naturalnej podstawie, na potrzebie wypowiedzenia się i wychodzącym naprzeciw zainteresowaniu innych ludzi, z czym idzie w parze potrzeba potwierdzenia się człowieka (Selbstbehauptung); jest pewną ekspresją życiową, niezwiązaną z żadną określoną formą. Jest bogata w nowe inicjatywy i rzeczywiste życie udziela ich w miarę, jak różne epoki wytwarzają odmienne formy bytowania, w których jednostka czuje się upoważniona do zwierzeń, przedstawienia siebe w inskrypcjach na pomnikach, w politycznych i sądowych sprawach publicznych państw-miast lub w praktykowaniu spowiedzi przez wspólnoty chrześcijańskie, w duchowym obcowaniu współwyznawców czy w domowych kronikach mieszczańskiej arystokracji - twórczość autobiograficzna aż po samą formę wchłania obyczaje życia. (...) I żadna niemal forma nie jest jej obca. Modlitwa, rozmowa z samym sobą i relacja o czynach, fikcyjna mowa sądowa czy retoryczna deklamacja, charakterystyka opisująca naukowo lub artystycznie, poezja liryczna i spowiedź, list i portret literacki, kronika rodzinna i dworskie memuary, opowiadanie historii dla samej treści, potraktowane pragmatycznie, z uwagi na dzieje rozwoju czy powieściowo, powieść i biografia w różnych odmianach, epos, a nawet dramat - we wszystkich tych formach autobiografia jest biegła i gdy tak prawdziwie jest sobą i przedstawia w niej siebie człowiek oryginalny, przetwarza dane gatunki lub  wytwarza z siebie formę nieporównywalną."

2) Wg Philippe Lejeune'a (1996): "(...) definicja autobiografii byłaby taka:

DEFINICJA: retrospektywna opowieść prozą, w której rzeczywista osoba przedstawia swoje życie, akcentując swoje jednostkowe losy, a zwłaszcza dzieje swej osobowości.

Definicja ta dotyczy elementów należących do czterech różnych kategorii:

1. forma językowa:

a) opowieść

b) proza

2. temat: losy jednostki, dzieje osobowości

3. sytuacja autora: tożsamość autora (którego nazwisko odsyła do rzeczywistej osoby) z narratorem

4. status narratora:

a)tożsamość narratora z głównym bohaterem

b) retrospektywna wizja opowiadania.

Autobiografią jest każde dzieło, które spełnia łącznie warunki należące do tych czterech kategorii."

1) Wg Wilhelma Diltheya (1913): "Ujęcie i interpretacja własnego życia przechodzi długi ciąg stadiów. Najdoskonalszą eksplikacją jest autobiografia. W niej jednostka ujmuje przebieg własnego życia, uświadamiając sobie jego uwikłanie w ludzkie podłoże i związki historyczne. Może to w końcu rozszerzyć autobiografię do rozmiarów obrazu historycznego. I jedynym czynnikiem ograniczającym zasięg autobiografii jest ten sam, który nadaje autobiografii znaczenie: fakt, że jest ona ugruntowana w przeżyciu, a jego głębia jest źródłem zrozumiałości samego siebie i swoich związków ze światem. Zwrócona na siebie refleksja jednostki pozostaje jednocześnie kierunkiem i podstawą."

2) Wg Edwarda Kasperskiego (2001): "Autobiografia zdaje tedy tożsamość autora na przebieg i własności relacji autobiograficznej, na ramy i zawartość stworzonego obrazu (autoportretu). To zaś oznacza, że zdaje ją na systemowe i porównawcze tło innych obrazów, ponieważ bezpośrednie zestawienie narracji i życia jest po prostu nieosiągalne. Narracja daje się bowiem porównać z inną narracją, ale nie z <samym życiem>. Należy ono kategorialnie do innego porządku rzeczywistości i wyraża się w innym ciągu wydarzeń niż ciąg narracji, to jest ciąg słów, zdań, segmentów tekstu itd. By przenieść <fakty życia> do autobiografii, trzeba je zamienić w jednostki narracji, językowo, stylistycznie i kompozycyjnie <zakodować>, dostosować do całości przekazu. Tej fazy transformacji autobiografia nie potrafi ominąć. W tym rozumieniu autobiografia jest transgresją przebiegu i treści wydarzeń z życia. By je opowiedzieć i przedstawić, musi je przekroczyć, ogarnąć je z zewnątrz, z <tamtej strony>. Punkt widzenia autobiografa, paradoksalnie, mieści się <poza życiem>: w przestrzeni konwencji literackich i kultury. Usytuowanie to stwarza ustawiczne <iskrzenie> między przeciwległymi biegunami autobiografii: relacją i referencją, przekazem i życiem autora."