BADANIA EKSPLORACYJNE

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Antropologii i Socjologii Kultury - zawartość - opis hasła BADANIA EKSPLORACYJNE

Wg Herberta Blumera (1969), 2007: "Eksploracyjne badanie grupowego życia ludzi jest środkiem do osiągania jednocześnie dwóch komplementarnych i przeplatających się z sobą celów. Z jednej strony, jest to sposób, w jaki badacz akademicki może się blisko zaznajomić ze sferą życia społecznego, która jest mu nieznana, i o której nic nie wie. Z drugiej strony, jest to środek rozwijania i wyostrzania jego postawy badawczej, tak że problem, ukierunkowanie badań, dane, związki analityczne i interpretacje wyrastają i są umacniane w badanym obszarze życia empirycznego. Eksploracja jest z definicji procedurą elastyczną, w której badacz przechodzi od jednej do drugiej linii badania, przyjmuje różne pozycje obserwacyjne, w miarę, jak badanie rozwija się w kierunkach, o których wcześniej by nie pomyślał, i zmienia swoje ustalenia w czasie, gdy kolejne uzyskiwane przez niego istotne dane przynoszą więcej informacji i lepsze zrozumienie. (...) Elastyczność procedury eksploracyjnej nie oznacza, że badanie nie jest ukierunkowane, lecz że punkt zainteresowań jest początkowo pomyślany szeroko, a następnie zawęża się i ogniskuje w miarę postępów badania. Celem badania eksploracyjnego jest dochodzenie do lepszego zrozumienia tego, jak ma być postawiony problem, sprawdzenie, jakie dane będą właściwe, zbadanie, jakie związki będą miały znaczenie, i rozwinięcie nowych narzędzi konceptualnych w świetle tego, czego dowiedzieliśmy się o badanym obszarze życia. (...) Z powodu elastycznej natury badania eksploracyjnego nie można go sprowadzać do żadnego konkretnego zbioru technik. (...) powinno się przystosowywać procedurę do okoliczności i kierować się tylko oceną jej zasadności i skuteczności. Jednak w takich badaniach eksploracyjnych należy pamiętać o kilku szczególnych kwestiach. Trzeba bardzo sumiennie dobierać uczestników badanej sfery życia spośród takich, którzy są bystrymi obserwatorami i wiele wiedzą. (...) jest szczególnie ważne, by badacz był ciągle otwarty na potrzebę sprawdzania i rewidowania swoich wyobrażeń, przekonań i koncepcji na temat badanego obszaru życia. (...) Celem badania eksploracyjnego jest rozwijanie oraz wypełnianie zrozumiałego i dokładnego obrazu badanego obszaru na tle, na ile pozwalają warunki. Obraz taki powinien umożliwiać badaczowi poczucie się na tym obszarze jak w domu i mówienie o nim na podstawie faktów, a nie spekulacji."

Źródło definicji (papierowe): Herbert Blumer, Interakcjonizm Symboliczny,Kraków: Nomos, 2007, ss.33-35.
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik TEORII ŻYWEJ KULTURY - zawartość - opis hasła BADANIA EKSPLORACYJNE

Badania eksploracyjne to najwartościowszy typ badań naukowych. Jeżeli z kolei przyjąć, że typ badań naukowych jest definiowany przez ich: a) przedmiot; b) cel; c) metodę, to próba zdefiniowania badań eksploracyjnych winna odnosić się do tych trzech elementów procesu badawczego. Przedmiot badań eksploracyjnych definiuje, wg mnie, ich specyfikę najtrafniej. W naukach społecznych przedmiot badań eksploracyjnych może być wcześniej przez nikogo nie rozpoznany (obiektywnie nowy w rzeczywistości społeczno-kulturowej); może to być również przedmiot nowy tylko dla nauk społecznych (lub nauki w ogóle); istniejący -  nawet długo - w rzeczywistości, lecz nie dostrzeżony przez te nauki (lub naukę w ogóle) i przez społeczeństwo, ponieważ nie ma woli ani narzędzi poznawczych by uchwycić jego oryginalność. Oraz - w słabszej wersji tego przypadku - niedostrzegany przez naukę (np. dzięki istniejącym w niej procesom sepizacji), lecz ważny i dostrzegany przez społeczeństwo. Z badaniem eksploracyjnym mamy do czynienia wówczas, gdy nowe (w podanych sensach) fakty, zjawiska lub procesy stają się przedmiotami badania. Cel badań eksploracyjnych jest niespecyficzny, bowiem najważniejszym w hierarchii celów badań naukowych jest i tutaj cel poznawczy; niespecyficzne są także cele szczegółowe związane z rozumieniem, opisem,  interpretacją i wyjaśnianiem przedmiotu badań. Efektem (zrealizowaniem celu) jest wyjaśnienie nowego zjawiska.  Metoda badań eksploracyjnych może, ale nie musi, być specyficzna akurat dla tego typu badań. Z jednej strony - jest szczególnie specyficzna wtedy gdy nowa metoda pozwala odkryć nowe obszary nauki oraz gdy  trzeba tworzyć nowe metody dla nowych przedmiotów badań; z drugiej strony stosunkowo często nowe przedmioty badań mogą z powodzeniem być badane przy pomocy znanych metod, co najwyżej modyfikowanych dla nowych potrzeb.

Źródło definicji (papierowe): Barbara Fatyga, definicja autorska BADAŃ EKSPLORACYJNYCH dla WSK, 2020
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga