JAK SIĘ POSŁUGIWAĆ WIELOŹRÓDŁOWYM SŁOWNIKIEM KULTURY
Słownikiem można się posługiwać na 2 sposoby:
1) proszę wejść do bocznej zakładki "Wszystkie hasła"; po kilknięciu w wybraną literę rozwija się lista haseł na tę literę; przeglądając tę listę można zobaczyć czy i jak dane hasło jest opisane; kilkając w wybrany wyraz otrzyma się informację, w których szczegółowych słownikach hasło jest już zamieszczone; można je obejrzeć rozwijając (kolejnym kliknięciem) hasło w poszczególnych słownikach;
2) jeżeli poszukujecie Państwo haseł z konkretnego słownika - proszę kliknąć w zakładkę tego właśnie słownika na lewym marginesie strony; rozwinie się alfabet i lista haseł; po kliknięciu w poszukiwany wyraz otworzy się jego definicja (lub definicje) zebrane w tym słowniku.
Pod każdym hasłem jest łatwe przejście, umożliwiające sprawdzenie do jakich jeszcze słowników konkretne hasło jest wprowadzone.
UWAGA: jeśli potrzebnego Państwu hasła jeszcze nie ma w żadnym ze słowników szczegółowych - prosimy się z nami skontaktować; postaramy się jak najszybciej je wprowadzić.
Poniżej opisujemy funkcje, ideę i budowę Wieloźródłowego Słownika Kultury.
FUNKCJE SŁOWNIKA
WIELOŹRÓDŁOWY SŁOWNIK KULTURY funkcjonuje na co najmniej 2 sposoby:
- może być wykorzystywany jako OSOBNE ŹRÓDŁO WIEDZY o kulturze, stale przez nas uzupełnianej i aktualizowanej; w szczególności prezentujemy tu nasz własny SŁOWNIK TEORII ŻYWEJ KULTURY
- hasła są też linkowane do innych części naszego portalu; po najechaniu kursorem na podświetlony fragment tekstu można szybko sprawdzić jak według podanej definicji należy ROZUMIEĆ KONKRETNE POJĘCIE występujące akurat w tekście.
POMYSŁ
Wieloźródłowego Słownika Kultury (autorstwa Barbary Fatygi) narodził się w 2010 roku dla wygody PT Użytkowników portalu OŻK i z potrzeby zebrania w jednym miejscu wielu, różnych, przydatnych informacji dotyczących jednego hasła. Obecny układ Słownika nie powstał od razu lecz jest wynikiem wielomiesięcznej pracy całego zespołu Węzła Centralnego OŻK-SB. Opłacało się to, bowiem Słownik okazał się szybko "drugim sercem" (po systemie prezentacji danych MOJEJ POLIS) całego portalu wiedzy OŻK. Nasz Słownik nie respektuje podziałów dyscyplinowych i subdyscyplinowych w humanistyce i naukach społecznych (te drugie uważamy zresztą za część humanistyki) dlatego, że podstawą jego konstrukcji jest punkt widzenia użytkownika kultury i jej badacza. A praca nad nim zczęła się od pomysłu linkowania definicji pojęć do opisów danych GUS.
PRZYKŁAD
Gdy GUS podaje dane o "widzach kinowych" każdy kto nie zna specyfiki języka tej instytucji może myśleć, że policzono tu LUDZI, którzy chodzą w Polsce do kina, tymczasem policzono tylko LICZBĘ WIZYT w kinach. (O tym ILU ludzi chodzi w Polsce do kina z takich danych nic nie wiadomo). Stąd potrzeba wyjaśnienia, co naprawdę znaczy w tym wypadku sformułowanie "liczba widzów" - otóż oznacza ono "frekwencję wizyt w kinach" - por. też: hasło frekwencja. No a skoro trzeba wyjaśniać pojęcia GUS, to dlaczego nie dołożyć do tego definicji pojęć encyklopedycznych albo prawnych, itd., tak aby powstała swoista "pigułka wiedzy" na temat sposobów rozumienia danego hasła?
BUDOWA SŁOWNIKA
Obecnie Słownik jest budowany wspólnie przez całą Sieć Badawczą. Zawiera przede wszystkim hasła przydatne do uczestnictwa w szroko rozumianej (żywej) kulturze; co istotne, Z WYŁĄCZENIEM HASEŁ OSOBOWYCH. Tak więc nie ma tu biograficznych portretów twórców, znanych ludzi kultury, itd.
Do KAŻDEGO HASŁA podajemy dokładny adres bibliograficzny lub link do źródła internetowego:
- w ujęciu ENCYKLOPEDYCZNYM (autorytatywnym źródłem haseł są Wielkie Encyklopedie PWN - wersje tzw. papierowe oraz różne encyklopedie i słowniki tematyczne); gromadzimy tu encyklopedyczną wiedzę o kulturze - jest to jeden z najszerszych zakresowo słowników składających się na Wieloźródłowy Słownik Kultury;
- w ujęciu ANTROPOLOGII I SOCJOLOGII KULTURY (źródłem - o ile takie istnieje dla danego pojęcia - są naukowe publikacje uznanych autorów teorii kultury zarówno klasycznych, jak i współczesnych, głównie socjologów i antropologów, ale też przedstawicieli innych dyscyplin i subdyscyplin nauk humanistycznych i społecznych, o ile ich pojęcia i ich definicje są w socjologii i antropologii wykorzystywane); ten szczegółowy słownik pokazuje przy okazji gdzie i jak wiedza o kulturze musi przekraczać granice dyscyplin naukowych;
- w ujęciu TEORII I METODOLOGII BADAŃ KULTURY (źródłem są prace autorów polskich i zagranicznych oparte na badaniach empirycznych); w tym słowniku pokazujemy, które pojęcia i ich definicje dobrze "pracują" jako pojęcia stosowane w badaniach i tzw. definicje operacyjne; słownik nie respektuje granic pomiędzy dyscyplinami;
- w ujęciu WIKIPEDII ( źródłem są zadowalające merytorycznie odpowiedniki naszych haseł nie tylko edycji polskiej, ale również francuskojęzycznej i hiszpańskojęzycznej); w tym słowniku rejestrujemy też co pewien czas zmiany wynikające z charakteru Wikipedii (zmiany takie staramy się do tej encyklopedii także sami wprowadzać); zmianę symbolizuje wpis: "Stan na... (tu data);
w ujęciu PRAWNYM (źródłem są odniesienia i/lub definicje prawne czerpane przede wszystkim z ustaw, z czym zresztą nie jest najlepiej - stąd część definicji prawnych musieliśmy dosyć mozolnie rekonstruować ; staramy się też rejestrować zmiany rozumienia prawnego danego hasła, o ile się takie pojawią); por. też zakładkę PRAWO KULTURY.
- w ujęciu TEORII ŻYWEJ KULTURY (źródłem są nasze, autorskie definicje, o ile budowa danego hasła ma sens - nie każde pojęcie obecne w innych słownikach warto definiować i tutaj);
- w ujęciu GŁÓWNEGO URZĘDU STATYSTYCZNEGO (źródłem jest Słownik Pojęć tej instytucji i wyjaśnienia dotyczące sensu pojęć zamieszczane w Formularzach GUS - oba dostępne on-line oraz wydawnictwa papierowe). Dodatkowo rejestrujemy zmiany definicji wprowadzane przez GUS. Jest to pomocne przy korzystaniu z danych statystyki publicznej, ponieważ ich sens w ogóle nie jest oczywisty, a ponadto ostatnio często się zmienia: to co dane pojęcie znaczyło dajmy na to w 1999 roku nie musi się odnosić do danych z 2012 roku, więc warto kliknąć i sprawdzić);
- w ujęciu REGIONALNYM (definicje podajemy o ile rozumienie hasła jest różne w różnych regionach Polski oraz w sytuacji, gdy pewne hasła są charakterystyczne tylko dla danego regionu, a także, gdy pewne ogólnie używane terminy zostały wyraziście, poprawnie i ciekawie zdefiniowane przez praktyków i badaczy z danego terenu - por. np.: hasło animacja kultury);
- swoistym bonusem jest SŁOWNIK POJĘĆ INSPIRUJĄCYCH czyli zbiór aforyzmów, bon mot'ów, cytatów, facecji , anegdot, fragmentów literackich lub naukowych, które mogą stanowić INSPIRACJĘ i pomoc w rozumieniu hasła;
- dodatkowo - po kliknięciu w KOMENTARZ można zobaczyć krótki opis i ocenę różnic i podobieństw w ujęciu danego hasła przez wszystkie źródła, które je zamieściły.
Barbara Fatyga