Funkcjonalne modele zmienności rozpatrują  zmianę społeczną z punktu widzenia integracji i utrzymywania równowagi wzajemnie powiązanych elementów systemu (equilibrium). Analizują one system społeczny, jego strukturę i procesy w kategoriach <normalnych>, czyli dążenia do stabilności i wewnętrznej równowagi, oraz tendencji <dewiacyjnych>, powodujących dysfunkcję systemu i zmianę społeczną. Talcott Parsons i Robert K.Merton przedstawili najbardziej charakterystyczne perspektywy funkcjonalistyczne. Parsons analizuje zmianę społeczną według wzoru ewolucyjnego, rozważając stadia ewolucji z punktu widzenia spełniania różnych <wymogów> systemu niezbędnych do jego przetrwania, a zwłaszcza wymogów <integracji>. (...) Merton postuluje natomiast potrzebę budowania teorii <średnego zasięgu>, mniej abstrakcyjnych, ograniczonych, utrzymujących związek z badaniami empirycznymi. Na przykładzie  <teorii anomii> poszukuje odpowiedzi na pytanie, co wywołuje w społeczeństwie dewiację (zachowania anormalne), opisuje rozmiary i typy zachowań dewiacyjnych oraz kontekst strukturalny i konsekwencje dewiacji dla całości systemu społecznego. (...) Analiza zmian społecznych Mertona kładzie nacisk na zmiany ewolucyjne, nie wyklucza jednak możliwości gwałtownego załamywania się mechanizmów utrzymujących equilibrium (np. w wyniku anomii), rozprzestrzeniającej się na wiele obszarów życia społecznego.