GLOBALIZACJA

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła GLOBALIZACJA

Wg  Internetowej Encyklopedii PWN (Wojciech Burszta): globalizacja, charakterystyczne i dominujące w końcu XX i na początku XXI wieku tendencje w światowej ekonomii, polityce, demografii, życiu społecznym i kulturze, polegające na rozprzestrzenianiu się analogicznych zjawisk, niezależnie od kontekstu geograficznego i stopnia gospodarczego zaawansowania danego regionu. Globalizacja prowadzi do ujednolicania się obrazu świata jako homogenicznej całości wzajemnie powiązanych elementów gospodarczych i wspólnej kultury typu konsumpcyjnego. Globalizację można uważać za końcowy etap historycznej transformacji, której początek wyznaczają czasy nowożytnej gospodarki kapitalistyczno-kolonialnej.(...) dominacja społeczno-gospodarcza Zachodu nad resztą świata przyjmuje obecnie postać dominacji światowych finansów, technologii i elektronicznie przekazywanej kultury popularnej, połączonej z propagowaniem ideologii liberalnej przez rozwinięte państwa demokratyczne. Niektórzy historycy są skłonni przesuwać początki globalizacji głębiej w przeszłość — do czasów imperium rzymskiego i uniwersalizmu epoki karolińskiej. Spór wokół globalizacji dotyczy jednak nie tyle jej domniemanej genezy, ile wskaźników, natężenia i zakresu tego procesu (...) 2. połowa XX w. to okres niezwykłego przyspieszenia procesów globalizacyjnych.(...). Globalizacji gospodarki towarzyszy globalizacja kulturowa, której sprzyja nowoczesna technika. Globalizacja kultury bywa niekiedy utożsamiana z homogenizacją kultury. Wielką rolę w rozprzestrzenianiu się procesów globalizacji mają media elektroniczne, dzięki którym zmienia się sposób postrzegania wzajemnych relacji czasu i przestrzeni. Dawne peryferie i centra jawią się w mass mediach jak gdyby były jednym miejscem, do którego można się w każdej chwili udać dzięki wyborowi odpowiedniego kanału. W świecie multimedialnym wszystkie wydarzenia, nawet te z najbardziej oddalonych regionów globu, wydają się dziać jednocześnie i być równie „namacalne” i „bliskie”. W tym sensie badacze zjawiska globalizacji używają sformułowania, że <świat dzisiejszy to jedna wielka ekumena> (Ulf Hannerz). (...). W wyniku globalizacji tracą znaczenie granice terytorialne i zmniejsza się rola tradycji w wyborach życiowych ludzi oraz nasilają procesy migracyjne. Te 3 zjawiska powodują zacieranie się barier kulturowych, wzajemne przenikanie elementów różnych kultur; normą staje się rzeczywistość wielokulturowa (wielokulturowość), zwłaszcza w odniesieniu do wielkich aglomeracji. Dzięki nieustannemu przemieszczaniu się ludzi, powstają także szczególne miejsca w skali całego globu, mające wszędzie identyczne parametry, zwane hiperprzestrzeniami; lotniska, sieci standardowych restauracji i barów, supermarkety, sklepy muzyczne znanych wytwórni fonograficznych to miejsca, w których ludzie stają się osobnikami bez jakichkolwiek odniesień kulturowych, anonimowymi bywalcami globalnej ekumeny, rzeczywistości z założenia kosmopolitycznej. Globalne zjawiska kulturowe można opisywać przez pryzmat 5 podstawowych wymiarów (Arjun Appadurai): medialnego, technologicznego, finansowego, ideologicznego i etnicznego (...). Negatywną konsekwencją globalizacji jest postępująca segregacja i wyłączenie wielu grup społecznych z głównego nurtu rozwoju ekonomicznego i kulturalnego.(...). To, co jednostki uprzywilejowane postrzegają jako wolność związaną z globalizacją, przez innych jest postrzegane jako coś niedostępnego, co czyni własną lokalność tym bardziej prowincjonalną i nieuniknioną. (...) Dlatego jednym z paradoksów naszej epoki jest współistnienie globalizacji z występującymi na całym świecie zjawiskami nacjonalizmu, regionalizmu, separatyzmu. Rozumienie globalizacji dalekie jest od jednoznaczności i bywa nacechowane ideologicznie (...). Zwolennikami i rzecznikami globalizacji są głównie intelektualiści mający bliskie kontakty z mediami, pracownicy mediów oraz ludzie zamożni i „wolni”, ci, którzy mogą sobie pozwolić na posiadanie kosmopolitycznej tożsamości. Z drugiej strony sytuują się działania tych, którzy są osadzeni we własnej lokalności. Globalizacja jest procesem niedającym się powstrzymać działaniami ani poszczególnych państw, ani na drodze sojuszy międzypaństwowych; trudno przewidzieć, do czego doprowadzi w przyszłości, czy będzie to ujednolicenie świata czy współistnienie tego co globalne z na nowo przemyślanymi tradycjami lokalnymi (...).

 (podkreśl. - BF)

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Globalizacja" w Encyklopedii PWN
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Wikipedii - zawartość - opis hasła GLOBALIZACJA

Globalizacja – ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państwspołeczeństwgospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się "jednego świata", światowego społeczeństwa (...); zanikanie kategorii państwa narodowego; kurczenie się przestrzeni społecznej i wzrost tempa interakcji poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych (...) oraz wzrost znaczenia organizacji ponad- i międzynarodowych, w szczególności ponadnarodowych korporacji (...). Geneza tego procesu lokowana jest w epoce odkryć geograficznych, dokonywanych przez Europejczyków od XV wieku (...), a rozpatrywany w nauce jest on dopiero od lat 80. XX wieku, mimo, że kwestia tworzenia porządku ponadnarodowego podejmowana była już na początku wieku XIX (...). Globalizacja jako realne zjawisko przez część naukowców jest postrzegana sceptycznie (...). Jest ona również postrzegana jako zjawisko powodujące wzrost nowych, nieprzewidywalnych form ryzyka (...) oraz wzrost nierówności społecznych w skali globu czy też w skali poszczególnych społeczeństw (...). Skutki tych procesów nie są do końca rozpoznane, mogą prowadzić zarówno do większej homogenizacji kultury, jak i do jej kreolizacji i zwiększenia różnorodności kulturowej (...). więcej

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Globalizacja" w Wikipedii
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Teorii i Metodologii Badań Kultury - zawartość - opis hasła GLOBALIZACJA

Wg  Jonathana Friedmana, bd:  "Globalizacja to fenomen strukturalny określany za pomocą kategorii, którymi posługujemy się w niniejszym artykule. W sensie ekonomicznym odnosi się on przede wszystkim do decentralizacji akumulacji kapitału. Unifikacja świata pod względem technologicznym finansowana jest przez decentralizujący się kapitał i związane z nim inwestycje, nie jest to w żadnym razie autonomiczny kulturowo czy nawet technologicznie ciąg zjawisk. Oczywiście, o ile stanowi on globalną perspektywę dla tych, którzy mogą swobodnie poruszać się w obrębie granic tego systemu, jednocześnie mamy do czynienia z innymi procesami, które są równie globalne, z uwagi na swoją systemowość, ale też lokalne/narodowe/etniczne/rdzenne w sensie swojego rodowodu. I tu dochodzimy do istoty problemu: bieżące okoliczności doprowadzają do tworzenia się zarówno globalnych, jak i lokalnych tożsamości - w terminach socjologicznych obydwa te zjawiska są lokalne. Globalizacja to tak naprawdę proces lokalnych przekształceń - nadanie przez globalne zdarzenia, produkty i prawidłowości znaczeń dla tego, co lokalne. Nie chodzi tu o de-lokalizację tego, co lokalne, ale o zmianę jego zawartości, nie tylko w sensie tożsamości. Kosmopolita to nie tyle ktoś, kto bez przerwy podróżuje po świecie, ale ktoś, kto się z nim identyfikuje, przeciwstawiając się jednocześnie swojej lokalności. Z tego właśnie powodu tak trudno określić za pomocą tej kategorii osoby, które przekraczają granice, w różne strony, w poszukiwaniu pracy. Są one w małym stopniu zainteresowane kultywowaniem samego faktu przekraczania granic, o wiele ważniejsze jest dla nich to, że mogą w ten sposób unikać terytoriów, na których przebywanie oznacza zagrożenie dla ich życia. Prawdziwi kosmopolici to zwykle przedstawiciele uprzywilejowanych elit, jednak nie w sensie obiektywnie rozumianej kultury, jeśli termin taki ma jakiekolwiek znaczenie, ale ze względu na realizację określonej tożsamości w życiu codziennym."

Źródło definicji (elektroniczne): Jonathan Friedman,Konflikty rdzenne a dyskretny urok burżuazji, bd.
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Antropologii i Socjologii Kultury - zawartość - opis hasła GLOBALIZACJA

Wg Anthony'ego Giddensa(1994), 2001: "W globalizacji naprawdę chodzi o transformację przestrzeni i czasu. Definiuję ją jako działanie na odległość i wiążę jej nasilanie się w ostatnich latach z powstaniem środków natychmiastowej globalnej komunikacji oraz masowego transportu. Globalizacja dotyczy nie tylko tworzenia systemów wielkoskalowych, ale także transformacji lokalnych, a nawet osobistych kontekstów doświadczenia społecznego. (...) Globalizacja nie jest procesem jednostkowym, lecz skomplikowaną mieszaniną procesów które częstokroć działają sprzecznie, wywołując konflikty, podziały i nowe formy stratyfikacji."

Wg Barbary Szackiej (2008): "Globalizacja w sferze kultury uchodzi za bardziej zaawansowaną niż w sferze gospodarki. W przypadku kultury popularnej globalizacja w znacznej mierze oznacza amerykanizację. Jest tak co najmniej z dwu powodów. Po pierwsze, z racji swojej potęgi ekonomicznej  Stany Zjednoczone mają większą niż inne kraje możliwość szerokiego wykorzystywania najnowocześniejszych środków przekazu, a tym samym propagowania własnej kultury popularnej. Po drugie, ogromna liczba odbiorców w tym wielkim kraju sprzyja wynajdywaniu form przekazów odpowiadających zapotrzebowaniom i gustom masowym. Ich formuły są następnie wykorzystywane w innych krajach, wypełniane rodzimymi treściami i dostosowywane do miejscowych warunków. W przypadku telewizji są to przykładowo programy typu  Talk-show, Koła fortuny  czy Milionerów bądź seriale komediowe zwane „sitkomami”. (...) Globalizacja kultury popularnej, w znacznym stopniu zamerykanizowanej, często bywa postrzegana jako zagrożenie rodzimej kultury poszczególnych krajów, a co za tym idzie - również tożsamości narodowej. Zagrożenie to odczuwane jest zwłaszcza w krajach uboższych, których nie stać na własną ofertę programową, konkurencyjną wobec napływających z zewnątrz przekazów. Łatwiej jest zakupić obcy, amerykański czy latynoamerykański serial niż wyprodukować własny. Nie stać ich także na promowanie własnej kultury i uczynienie jej elementów składnikami globalnej mieszanki." 

Źródło definicji (papierowe): Anthony Giddens,Poza lewicą i prawicą. Przyszłość polityki radykalnej, Poznań: Zysk i S-ka, 2001, s.13 , Źródło definicji (papierowe): Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa : Oficyna Naukowa, 2008, ss. 438-439.
Hasło wprowadził(a): Anna Grabowska