Amerykanizacja – charakterystyczny dla drugiej połowy XX wieku i XXI wieku ogólnoświatowy proces transferu kulturowego, którego obiektem są instytucje, normy, wartości, zwyczaje, zachowania, techniki, symbole czy obrazy kojarzone - na mocy związków rzeczywistych lub rzekomych - ze Stanami Zjednoczonymi. Wpływ kultury amerykańskiej na inne kultury łączony jest z mocarstwową pozycją Stanów Zjednoczonych i najczęściej traktowany jest jako zjawisko negatywne. Amerykanizacja jest procesem kulturowym, którego częścią jest powstawanie zależności politycznej. Kraje nadmiernie uzależnione politycznie od Stanów Zjednoczonych nazywane są czasem 51. stanem USA. Inne znaczenia pojęcia „amerykanizacji” obejmują asymilację kulturową imigrantów lub rdzennych mieszkańców Ameryki, a także proces tworzenia się odrębnej tożsamości narodowej Amerykanów w czasach kolonialnych i rewolucyjnych. (...) 

Amerykanizacja jako tworzenie się amerykańskiej tożsamości - można mówić o "amerykanizacji" jako o tworzeniu się nowej amerykańskiej tożsamości mieszkańców kolonii brytyjskich w epoce kolonialnej i w czasach rewolucji amerykańskiej. Był to proces długotrwały, na który składało się wiele czynników, takich jak wspólnota doświadczeń, wpływ środowiska, polityka korony brytyjskiej (a właściwie opór wobec niej), a także (szczególnie w końcowym okresie) świadome odwoływanie się do wspólnych interesów i poczucia odrębności. Pierwszym etapem amerykanizacji było przekształcanie imigrantów o różnym wyznaniu i pochodzeniu w "Wirginijczyków" czy "Nowojorczyków"). Dopiero u progu rewolucji amerykańskiej zaczęli się oni określać jako "Amerykanie". Podstawą nowej, amerykańskiej tożsamości była dominująca kultura anglosaska.

Amerykanizacja jako asymilacja imigrantów - pojęcie "amerykanizacja", odnoszony też bywa do procesu asymilacji imigrantów, szczególnie w pierwszej połowie XX wieku. W trakcie I wojny światowej, w wyniku rosnącej świadomości różnic między imigrantami a społeczeństwem amerykańskim, doszło do powstania ruchu amerykanizacyjnego, stawiającego sobie za cel integrację imigrantów z resztą społeczeństwa. Na ruch amerykanizacji składały się zarówno działalność organów i agencji rządowych, jak i społecznych stowarzyszeń i osób prywatnych. Skupiał się on przede wszystkim na działalności edukacyjnej oraz pomocy imigrantom, a jego działalność była nastawiona na przekazanie amerykańskiego "ducha" i wartości społecznych. Ruch amerykanizacji wygasł ostatecznie w latach 20. XX wieku.

Amerykanizacja a zjawiska pokrewne:

Amerykanizacja nie jest procesem samoistnym, lecz ściśle łączy się z wieloma innymi współczesnymi zjawiskami, więc trudno określić jednoznacznie, co jest przejawem amerykanizacji a co np. skutkiem funkcjonowania współczesnego kapitalizmu.

• Amerykanizacja a westernizacja: westernizacja, czyli rozpowszechnianie się wzorców kulturowych związanych z cywilizacją zachodnią, jest zjawiskiem szerszym i starszym od amerykanizacji. Westernizacja dotyczyła niezachodnich społeczeństw i następowała przede wszystkim dzięki kolonializmowi. W przeciwieństwie do niej amerykanizacja odnosi się także do innych społeczeństw zachodnich.
• Amerykanizacja a modernizacja: w wielu teoriach modernizacji (np. Walta Rostowa), podobnie jak w starszych teoriach ewolucji kulturowej czy postępu, modernizacja jest procesem jednotorowym, tzn. wszystkie społeczeństwa przechodzą przez podobne stadia rozwojowe. W konsekwencji społeczeństwa chcące się zmodernizować powinny przejmować wzorce kulturowe od najbardziej rozwiniętych społeczeństw. Z tego powodu amerykanizacja jest uznawana za najbardziej skuteczną drogę modernizacji. Krytycy tego poglądu (np. Immanuel Wallerstein) wskazują, że nie istnieje jedna droga rozwoju społeczeństw, a przejmowanie amerykańskich wzorców może być tylko szkodliwe.
• Amerykanizacja a globalizacja: w wyniku globalizacji, czyli intensyfikacji wymiany kulturowej, społecznej i handlowej w skali globalnej, amerykańskie wzorce kulturowe o wiele łatwiej rozprzestrzeniają się na inne społeczeństwa. Globalizacja jest więc nośnikiem amerykanizacji. Amerykańskie produkty (muzyka, filmy i in.) oraz styl życia stają się punktem odniesienia dla innych kultur i społeczeństw. Chociaż produkty innych kultur także mogą ulec globalizacji (np. manga czy kuchnia włoska), to jednak dominacja kultury amerykańskiej jest tutaj przytłaczająca.
• Amerykanizacja a kapitalizm: wiele zjawisk wiązanych z amerykanizacją (np. komercjalizacja różnych przejawów życia czy rozprzestrzenianie się konsumpcjonizmu) może być równie dobrze wiązane z rozwojem wysoko rozwiniętego kapitalizmu. więcej

 (zmiany red. - BF)

Stan na dzień 13.02.2014