TYPOLOGIA

Wg Stefana Nowaka (1970): "Pojęcie oznaczające pewien <typ> to tyle co pojęcie oznaczające pewne zjawisko, własność lub konfigurację zjawisk czy własności rozważanych przedmiotów, zdarzeń czy procesów, z takich czy innych względów uznanych za na tyle doniosłe, że warte specjalnej uwagi i wyodrębnienia w naszej aparaturze pojęciowej (...) Z punktu widzenia schematów jedno- czy wielowymiarowej klasyfikacji, typ to - uznana za bardziej istotną od innych wartości - specjalna wartość zmiennej czy konfiguracja określonych wartości szeregu zmiennych uwzględnionych w schemacie klasyfikacyjnym. (...) O ile klasyfikacja - zwłaszcza wielowymiarowa - mnoży liczbę klas wyróżnionych, to celem typologii jest ponowne  zredukowanie ich liczby - często nawet do jednego typu.(...) Przy budowie takich typologii stosuje się dość różne kryteria, np. statystyczną powszechność czy częste występowanie konfiguracji cech, które uznamy za definiujące dany <typ>, a rzadkość tych, którym nie przyznamy rangi typowości. (...) Niekiedy w nauce definiuje się <typy> abstrahując od statystycznej częstotliwości ich występowania i kierując się innymi względami teoretycznej bądź nawet społeczno-praktycznej natury. Czasem np. przeciwstawiamy sobie dwa typy skrajne, aby wyraźniej zdefiniować sens pewnej zmiennej ilościowej, określając jej bieguny i zakładając, że większość przypadków znajdzie się pomiędzy nimi, a tylko nieliczne znajdą się na jednym z obu biegunów. (...) Niekiedy pojęcie <typu> zostaje wprowadzone w tym celu, aby stać się narzędziem porządkującym pod jakimś względem zróżnicowany materiał empiryczny.(...) Przypadki, które by spełniły ów typ w stopniu doskonałym, mogą być bardzo nieliczne, bądź nawet mogą w ogóle nie istnieć (...) doniosła rolę pełnią też typologie w budowaniu pewnego rodzaju teorii. Pojęciem typu obejmujemy wówczas klasę zdarzeń czy procesów przebiegających wedle pewnego opisanego mechanizmu w sposób niezakłócony, wolny od działania wpływów ubocznych, wedle jednolitej, teoretycznie określonej zasady.(...) Typy zdefiniowane w opisany wyżej sposób Max Weber proponował nazywać <typami idealnymi>. (...) Podejście typologiczne bywa stosowane czasem i dla innych celów, a mianowicie wtedy, gdy rzeczywistość przez nas analizowana jest przedmiotem oceny, dokonywanej z punktu widzenia pewnych standardów normatywnych (...)."