racjonalna ignorancja, uzasadniony ekonomicznie (racjonalnie) brak dążeń do zdobywania informacji, występujący wówczas, gdy koszty zdobycia informacji przewyższają korzyści z ich uzyskania.

W ramach ekonomicznej teorii polityki jest dyskutowana racjonalna ignorancja wyborców, zgodnie z którą pozyskiwanie informacji na temat kandydatów i ich programów przez wyborców jest nieracjonalne, jeżeli koszty tego przedsięwzięcia przewyższają korzyści z trafnego wyboru. W odniesieniu do krajów ustabilizowanych politycznie, gospodarczo i społecznie, w których programy partii politycznych różnią się w bardzo niewielkim zakresie, przyjmuje się, że korzyści te są znikome, natomiast koszty zbierania informacji wysokie. W tym przypadku racjonalna jest ignorancja. W krajach dokonujących przemian ustrojowych na szeroką skalę, np. w krajach postkomunistycznych, korzyści wyborców z dokonania właściwego wyboru mogą być znacznie większe niż w krajach rozwiniętych. Uzasadnia to ponoszenie wyższych kosztów uzyskiwania informacji, ułatwiającej podejmowanie właściwej decyzji. Pojęcie „racjonalnej ignorancji” wprowadził A. Downs.

Matematyczny model potwierdzający tę koncepcję sformułował G. Tullock. Skutkiem racjonalnej ignorancji jest kolejna forma nierówności występująca we współczesnym świecie — oprócz nierówności w podziale dochodów, władzy i własności jest to nierówność możliwości uzyskiwania wpływu na politykę.

Oprócz wyborców racjonalną ignorancję przejawiają również właściciele małych pakietów akcji, nie interesujący się problemami spółki akcyjnej, której są współwłaścicielami, oraz konsumenci o wysokich dochodach, nie poszukujący informacji o przecenach i wyprzedażach towarów. więcej

Sławomir Sztaba