FAKT

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła FAKT

 Wg Powszechnej Encyklopedii Filozofii: "FAKT łac. factum - to, co zostało uczynione, urzeczywistnione) - zdarzenie lub stan rzeczy obiektywnie istniejące w określonym punkcie (lub przedziale) czasu i przestrzeni, dane wprost w doświadczeniu potocznym (f. potoczny) lub naukowym (f. naukowy) albo rekonstruowane na podstawie innych f.; przedmiot (punkt wyjścia) wyjaśniania w każdej nauce empirycznej, przeciwstawny jej elementowi teoretycznemu (porządkującemu).

We współczesnej teorii nauki na ogół odrzuca się istnienie tzw. nagich f., gdyż stwierdzenie jakiegokolwiek f. naukowego jest zawsze uzależnione od elementów teoretycznych i dyrektyw metodologicznych danej nauki, z góry określających sposoby ustalania, kryteria selekcji i oceny f. naukowego oraz sposoby jego wyjaśniania na podstawie zgromadzonego już zasobu wiedzy.więcej

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Fakt" w Powszechnej Encyklopedii Filozofii
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Teorii i Metodologii Badań Kultury - zawartość - opis hasła FAKT

Wg Thomasa S.Kuhna (2000): "Wszystkim nam wpojono jedną z licznych wersji tradycyjnych przekonań, które pokrótce i schematycznie tu przypomnę. Punktem wyjścia nauki są fakty dane przez obserwacje. Fakty te są obiektywne w tym sensie, że są intersubiektywne: są one, jak powiadano, dostępne i niewątpliwe dla każdego normalnie wyposażonego człowieka. Nim staną się danymi nauki trzeba je oczywiście wykryć, co często wymaga wynalezienia przemyślnych przyrządów. (...) Fakty, zgodnie z omawianym poglądem, są pierwotne względem praw i teorii na nich opartych i stanowiących, z kolei, podstawę wyjaśniania zjawisk natury.(...) Po pierwsze, rzekomo twarde fakty okazywały się giętkie. Wyniki uzyskiwane przez różnych badaczy mających do czynienia pozornie z tymi samymi zjawiskami różniły się od siebie, zazwyczaj wszakże nieznacznie. Mimo to różnice te wystarczały, by podważyć istotne punkty interpretacji. Ponadto tak zwane  fakty nigdy nie okazywały się <gołymi> faktami niezależnymi od istniejących przekonań i teorii. Wywoływanie ich wymagało przyrządów funkcjonujących na gruncie jakiejś teorii, nierzadko tej właśnie, która miała być doświadczalnie sprawdzona. Nawet wówczas, gdy przyrządy te można było tak na nowo zaplanować, by zredukować lub wyeliminować niezgodności, to proces ten zmuszał czasami do rewizji poglądów na to, co faktycznie było przedmiotem obserwacji."

Źródło definicji (papierowe): Thomas S. Kuhn, Droga po strukturze, Warszawa: Wyd. Sic!, 2003, tłum. Stefan Amsterdamski, ss.102-103.
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga