PANOPLIA

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła PANOPLIA

Wg Słownika terminologicznego sztuk pięknych: "motyw dekoracyjny w postaci wiązki krzyżujących się elementów uzbrojenia, jak rozmaitego rodzaju oręż, zbroje, a także sztandary, proporce, itp., wkomponowany najczęściej w określony kształt geometryczny (np. w prostokątną, kwadratową, rzadziej kolistą płycinę)." 

Źródło definicji (papierowe): Krystyna Kubalska-Sulkiewicz (red.), Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa: PWN, 1996, s. 300.
Hasło wprowadził(a): Bogna Kietlińska

Słownik Wikipedii - zawartość - opis hasła PANOPLIA

Panoplia, l.p. panoplium (armaturaspolia hostium) (z greckiego πανοπλια) – motyw dekoracyjno-symboliczny złożony najczęściej z broni białej i uzbrojenia ochronnego (tarczmieczyzbroihełmów, często stylizowanych na spartańskie) i ułożonych w płaszczyźnie pionowej, symetrycznie wokół tarczy z herbem właściciela.

Nazwa pochodzi od greckiego pan – wszystko i hoplon – tarcza hoplity i oznaczała pełny rynsztunek ciężkozbrojnego wojownika. Dawniejsi wojownicy swoją broń wieszali na ślepej ścianie pomieszczenia mieszkalnego, z daleka od okna i drzwi. W razie niespodziewanej napaści można było się cofnąć, chwycić za tarczę oraz włócznię lub miecz i przystąpić do obrony. W czasach republiki rzymskiej i późniejszego cesarstwa oręż zdobyty na wrogu, po zwycięskiej bitwie układano pod zawieszoną na krzyżu zbroją wodza pokonanej armii. Był to znak chwalebnego zwycięstwa, jednocześnie ofiara dla boga Marsa oraz symbol deifikacji zwycięskiego wodza. W heraldyce nowożytnej panoplia umieszczano początkowo za i pod herbem dowódcy wojskowego po odniesionym przez niego znaczącym zwycięstwie. Armaturę herbową komponowano z pik, halabardbuńczukówchorągwiszabli i innego sprzętu wojennego. Wieszano wtedy autentyczne elementy uzbrojenia. Stopniowo broń biała wychodziła z mody, spadkobiercy rycerzy poświęcali się służbie cywilnej, natomiast uzbrojenie wiszące na ścianie coraz rzadziej było w użyciu praktycznym, a coraz częściej miało tylko przypominać rzeczywiste lub przyszywane tradycje rycerskie rodu. Coraz mniej było autentycznego uzbrojenia (niszczyło się, produkowano zupełnie inne niż kiedyś, nowe pokolenia były liczniejsze) a coraz więcej symboliki. W XVIII wieku na ściany trafiły panoplia ze stiuku, jedynie przypominające prawdziwe. Jako symbole, do "uzbrojenia panopliów" mogły teraz trafić armaty, kule armatnie oraz karabiny. więcej

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Panoplia" w Wikipedii
Hasło wprowadził(a): Bogna Kietlińska