Usługą kulturalną jest  sekwencja działań (najczęściej uporządkowana wg jakiegoś wzoru i wzorca) wychodząca od empirycznego lub ideologicznego ustalenia potrzeb  jednostek i/lub grup społecznych, zmierzająca do ich jednorazowego, ciągłego lub cyklicznego zaspokajania. Usługa kulturalna odpowiadająca na potrzeby ustalane empirycznie wiąże się z animacyjnym lub rynkowym podejściem do działalności kulturalnej. Usługa kulturalna jako efekt ideologicznego traktowania potrzeb wiąże się zwykle ze zjawiskiem przemocy symbolicznej, np. ze strony państwa lub innych podmiotów (warstw społecznych, elit, mediów itp.). Zanim zostaną zrealizowane, usługi kulturalne istnieją w postaci oferty kulturalnej.

Efekty usług kulturalnych, ujmowanych jako sekwencje działań, są:

a) trwałe -  materialne i mierzalne (np. cyfryzacja bibliotek);

b) trwałe - materialne i niemierzalne lub trudno mierzalne (np. kolekcje dzieł sztuki);

c) trwałe - niematerialne i mierzalne (np. kompetencje kulturowe);

d) trwałe - niematerialne i niemierzalne lub trudne do wymierzenia (np. układy wartości, światopoglądy, gusty estetyczne);

e) nietrwałe -  materialne i mierzalne (np. targi książki);

f) nietrwałe - materialne i niemierzalne  (np. wymiana plików cyfrowych);

g) nietrwałe - niematerialne i mierzalne ( np.  opinie społeczne);

h) nietrwałe - niematerialne i niemierzalne lub trudno mierzalne (np. emocje).

Tak jak kiedyś o tym, czy zakres wykonywanych czynności był usługa kulturalną, czy nie decydowała klasyfikacja statystyczna, tak teraz pojawia się problem ze zdefiniowaniem usługi kulturalnej.

Usługą taką będzie zapewne usługa związana z kulturą, a z uwagi na brak definicji kultury w prawie podatkowym odnieść się trzeba do znaczenia słownikowego, mając na uwadze charakter, jaki ma spełniać ta definicja w tym przypadku. Właściwym więc wydaje się przyjęcie, że kultura to ogół wytworów i osiągnięć z dziedziny sztuki, funkcjonujących w postaci np. dzieł artystycznych, związanymi z twórczością artystyczną (np. o charakterze literackim, naukowym, plastycznym, muzycznym).

Mamy zatem wskazane dwa najważniejsze warunki, od spełnienia których uzależnione jest zastosowanie przedmiotowego zwolnienia. Po pierwsze – jest to rodzaj świadczonej usługi (usługa kulturalna), a po drugie – podmiot, który tę usługę świadczy, z zastrzeżeniem warunków z art. 43 ust. 17 i 18.

Zasadna więc zdaje się jedna z pierwszych podnoszonych wątpliwości dotyczących opodatkowania usług agentów artystycznych. Opodatkowanie usług agentów będzie konieczne z dwóch powodów: nie są oni podmiotami wymienionymi w art. 43 ust. 1 pkt 33 oraz nie można powiedzieć, aby były to podmioty, które nie są nastawione na zysk. Jednak już niespełnienie pierwszej przesłanki nie daje możliwości zastosowania zwolnienia. Agenci będą zatem opodatkowani stawką 23%.

Na zakończenie warto jeszcze dodać, że zwolnienia z zakresu usług kulturalnych nie stosuje się do:

• usług związanych z filmami i nagraniami na wszelkich nośnikach;
• wstępu:
  • na spektakle, koncerty, przedstawienia i imprezy w zakresie twórczości i wykonawstwa artystycznego i literackiego,
  • do wesołych miasteczek, parków rozrywki, cyrków, dyskotek, sal balowych,
  • do parków rekreacyjnych, na plaże i do innych miejsc o charakterze kulturalnym;
• wstępu oraz wypożyczania wydawnictw w zakresie usług świadczonych przez biblioteki, archiwa, muzea i innych usług związanych z kulturą;
• usług związanych z produkcją filmów i nagrań na wszelkich nośnikach;
• działalności agencji informacyjnych;
• usług wydawniczych;
• usług radia i telewizji, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 34;
• usług ochrony praw.

Warto wspomnieć jeszcze o załączniku nr 3 do ustawy, zgodnie z którym opodatkowaniu stawką 8% podlegają bez względu na symbol PKWiU usługi kulturalne i rozrywkowe – wyłącznie w zakresie wstępu na widowiska artystyczne, w tym przedstawienia cyrkowe, do obiektów kulturalnych, oraz usługi bibliotek, archiwów, muzeów i pozostałe usługi w zakresie kultury – wyłącznie w zakresie wstępu.

Krzysztof Kaźmierski