gospodarka naturalna, ekon. wytwarzanie produktów w celu zaspokojenia własnych potrzeb producentów, a nie na wymianę.

Gospodarka naturalna była pierwszą znaną fazą rozwoju gospodarczego. W miarę pogłębiania się społecznego podziału pracy jej rozmiary ulegały zmniejszeniu, natomiast zwiększał się zakres gospodarki towarowo-pieniężnej. Współcześnie gospodarka naturalna występuje jeszcze niemal powszechnie w wielu słabo i średnio rozwiniętych krajach, przede wszystkim w rolnictwie. W krajach wysoko rozwiniętych gospodarka naturalna występuje już tylko w gospodarstwach domowych. Mimo nieustannego zmniejszania zakresu samodzielnie wykonywanych prac domowych na rzecz płatnych usług (np. zastępowania domowych posiłków posiłkami przygotowywanymi w restauracjach), można sądzić, że ten rodzaj gospodarki naturalnej nigdy nie zostanie w pełni wyeliminowany. W bardzo zamożnych społeczeństwach można obserwować nawet niespodziewany zwrot ku gospodarce naturalnej, bardzo często związany z akceptacją ekologicznego stylu życia, np. powrót do domowego wypieku pieczywa. W gospodarce socjalistycznej, przejawiającej się niedoborami artykułów konsumpcyjnych, gospodarka naturalna była szeroko rozpowszechniona, np. w ZSRR 40% produkcji rolnej pochodziło z działek przyzagrodowych i było przeznaczane na własne potrzeby producentów. Dzięki gospodarce naturalnej można więc było podnieść poziom konsumpcji. Obecnie, w warunkach gospodarki rynkowej, znaczenie gospodarki naturalnej zmniejsza się; utrzymuje się jednak nadal bardzo wysoki udział gospodarki naturalnej w polskim rolnictwie.

Rozmiary gospodarki naturalnej, choć istotne dla poziomu życia, nie są uwzględniane w pieniężnych miarach aktywności gospodarczej, takich jak PKB czy też dochód narodowy.