SEKULARYZACJA

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Terminów Encyklopedycznych - zawartość - opis hasła SEKULARYZACJA

Wg Słownika Katolickiej Nauki Społecznej:

(łac. saecularis - świecki)
Termin nie mający dostatecznie sprecyzowanego znaczenia (terminy pokrewne: laicyzacja, emancypacja, dechrystianizacja, modernizacja). W znaczeniu ogólnym oznacza proces społeczno-kulturowy dokonujący się w czasach nowożytnych i współczesnych, w wyniku którego różne dziedziny życia społecznego (polityka, życie gospodarcze, nauka, filozofia, kultura, oświata, wychowanie) wyzwalają się stopniowo spod kontroli organizacji wyznaniowych, stają się niezależne od instytucji religijnych i kościelnych; albo proces polityczno-prawny polegający na oddzieleniu Kościoła od państwa i instytucji publicznych. W Polsce i innych krajach Europy Wschodniej na określenie tych procesów używa się raczej terminu "laicyzacja". W naukach społecznych nadaje się terminowi "sekularyzacja" sens opisowy, neutralny, nie wyrażający negatywnego stosunku do dokonujących się przemian, do jakich się odnosi (sekularyzacja jako fakt społeczny). Tu termin "sekularyzacja" występuje w różnych znaczeniach:

a) Sekularyzacja jako upadek lub zanik religii, co oznacza, że instytucje religijne i kościelne, dogmaty wiary i wartości religijne tracą swój dawny wpływ na społeczeństwo; końcowym etapem tego procesu jest całkowicie niereligijne społeczeństwo.

b) Sekularyzacja jako przystosowanie się do świata; dotyczy grupy religijnej, która tworzy się na specyficznie "pozaświatowych", religijnych podstawach, ale w miarę upływu czasu zatraca swą odrębność w stosunku do "świata".

c) Sekularyzacja jako desakralizacja świata: odejście od religijno-magicznego rozumienia świata na rzecz logiczno-przyczynowego wyjaśniania związków między obiektywnymi zjawiskami.

d) Sekularyzacja jako odłączenie społeczeństwa od religii, która ogranicza się wtedy do dziedziny wewnętrznego i osobistego życia człowieka.

e) Sekularyzacja jako przenikanie treści religijnych do życia świeckiego, gdy religijne wzory myślenia odrywają się od swojego kontekstu i stają się częścią składową ogólnej kultury. Przykładem byłyby powiązania między etyką protestancką a "duchem kapitalizmu". Nie jest to jednak sakralizacja profanum, lecz zeświecczenie tego, co religijne (L. Skiner, G. Kehrer).

Sekularyzacja jako proces społeczno-kulturowy dokonuje się zarówno na płaszczyźnie instytucji i organizacji społecznych, jak i na płaszczyźnie ludzkiej świadomości.

W nauce społecznej Kościoła sekularyzacja wiąże się z właściwie rozumianą autonomią człowieka w sprawach doczesnych, zapewniającą rzeczom stworzonym i społecznościom ludzkim ich własne prawa i wartości, które człowiek powinien stopniowo poznawać, przyjmować i porządkować (KDK, 36). Jest słusznym i prawowitym, nie obcym wierze i religii, usiłowanie odkrycia w stworzeniu, w każdej rzeczy i w każdym zdarzeniu praw wszechświata, którymi rządzą się one autonomicznie, byleby tylko umysł bazował na wewnętrznym przekonaniu, że te prawa nałożył im Stwórca (por. EN, 55). Taką autonomią cieszy się kultura, a zwłaszcza nauka (por. KDK, 59). Sekularyzacja oznacza w tej perspektywie właściwy rozwój ludzkiej wiedzy, racjonalnego myślenia (nie racjonalizmu naukowo-technicznego, lansowanego przez sekularyzm), techniki i kultury we właściwych sobie zakresach działania, a dalej zapewnienie wszystkim ludziom wolności wyznania i działania zgodnie z ich przekonaniami religijnymi oraz uwalnianie się Kościoła od powiązań z ideologiami i systemami politycznymi. Sekularyzacja, o której mówi Kościół, jest płynącym z wiary uznaniem autonomii i sensowności doczesnego świata. Pozwala ona skupić się Kościołowi na właściwej misji ewangelizacyjnej.

Źródło definicji (elektroniczne): Janusz Mariański, Sekularyzacja, (w:) Słowniku Katolickiej Nauki Społecznej
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Wikipedii - zawartość - opis hasła SEKULARYZACJA

Sekularyzacja (inaczej: zeświecczenie) – zespół działań zmierzający do znacznego ograniczenia lub wręcz całkowitego wyeliminowania roli religii w społeczeństwie. Termin pochodzi od łacińskiego saecularis(świecki); do języka polskiego przeszedł z francuskiego sécularisation[1]. W przeszłości sekularyzacją nazywano także przejęcie majątku, urzędów lub innych sfer życia publicznego od władzy lub kontroli kościelnej na rzecz władz świeckich. Używa się także terminu kasata, np. klasztorów. więcej

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Sekularyzacja" w Wikipedii
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga

Słownik Antropologii i Socjologii Kultury - zawartość - opis hasła SEKULARYZACJA

Wg Tadeusza Bartosia:  "Właściwie nigdy nie żyliśmy w świecie niesekularyzowanym, a przynajmniej od czasu kiedy judaizm i chrześcijaństwo zaczęły rozdzierać świat na ten, który jest tutaj, chwilowy, przejściowy, obcy, i ten, który ma właśnie już przyjść, przemienić wszystko. Niemal od zawsze żyjemy w cieniu Apokalipsy i to ona decyduje o naszym pojmowaniu świata. Słowo <sekularyzacja> używane bywa w naszych czasach w rozmaitych znaczeniach. Utrudnia to niekiedy rozmowę. Wspólny jest jednak punkt wyjścia – łaciński sens tego terminu, oznaczający sprowadzenie duchownego do stanu świeckiego albo zbycie dóbr kościelnych. W zastosowaniu do procesów zmian kulturowych w nowożytności oznacza teraz przejęcie przez kulturę świecką tego, co wcześniej było religijne. I tak rewolucja jest świecką imitacją idei mesjańskich, nasze czasy, między innymi dzięki idei postępu, są zsekularyzowaną eschatologią. Dla jednych będzie to zjawisko negatywne, bo tworzące fałszywą świadomość (Karl Löwith), dla innych – wręcz przeciwnie, jest ono wyrazem aprobowanego wymiaru apokaliptycznego historii (Jakob Taubes). Hans Blumenberg z kolei argumentował, że nowoczesność ma własną legitymację i nie jest żadną imitacją, podbieraniem religii jej rekwizytów. Jest bowiem stanięciem człowieka na własnych nogach, stworzeniem silnego podmiotu, w opozycji do dominującego u progu nowożytności religijnego obrazu wszystkim bezpośrednio zarządzającego obezwładniającego Boga (rezultat absolutystycznej idei bóstwa wytworzonej przez Wilhelma Ockhama, wcielonej w kartezjańskim pomyśle oszukującego złośliwego demona). Tak wygląda w olbrzymim skrócie jeden z wątków dyskusji historiozoficznych, które przetoczyły się w niemieckiej filozofii w XX wieku. Ponawiane systematycznie w naszej ojczyźnie debaty na temat możliwości uniknięcia procesów sekularyzacyjnych, wydają się z tej historiozoficznej perspektywy o tyle jałowe, że sama sekularyzacja jest już faktem dokonanym i w dużej mierze nieodwracalnym. Pozostaje nam jedynie pytanie jak żyć w sekularyzowanym świecie, jak zachować religię, by ocalić jej geniusz, nieimitacyjną formę. (...)".

Źródło definicji (elektroniczne): Tadeusz Bartoś, Sekularyzacja. Fakty i mity, (w:) "Znak", nr 678, 2011.
Podobne terminy (linki wewnętrzne):
Hasło wprowadził(a): Barbara Fatyga