1) Wg Słownika terminów plastycznych  (1999): "(gr. mouseion - przybytek Muz) - instytucja mająca na celu zbieranie, ochronę przed zniszczeniem i odpowiednie eksponowanie przedmiotów z różnych dziedzin, m.in. sztuki. Nazwa grecka oznacza sanktuarium bóstw opiekujących się nauką i sztuką; wśród nich nie było jednak opiekunki malarstwa ani rzeźby, które w starożytności uważane były za rzemiosło. Najsłynniejsze w epoce antyku muzeum założył Ptolomeusz I w Aleksandrii, grupując uczonych i wyposażając ich pracownie w zbiory przyrodnicze, obserwatoria i biblioteki. Już wówczas istniały jednak zbiory i ekspozycje sztuk plastycznych, choć nie nazywano ich muzeami. Upodobanie do tworzenia kolekcji dzieł  o wartości artystycznej ujawniło się powtórnie pod koniec średniowiecza i rozpowszechniło w czasach nowożytnych. Muzea sztuki  (podkreśl. - BF) w dzisiejszym znaczeniu tego słowa zaczęły kształtować się w XVIII w., rozwijając właściwą sobie działalność zwłaszcza po Wielkiej Rewolucji Francuskiej, kiedy przyjął się zwyczaj wyodrębniania ekspozycji dotyczących poszczególnych dziedzin kultury. Zaczątkiem wielkich europejskich muzeów były niejednokrotnie zbiory królewskie - jak w przypadku Ermitażu, Luwru, Prado - lub dary bogatych kolekcjonerów. W Polsce 2 pierwsze muzea zapoczątkowały zbiory Stanisława Kostki Potockiego w Wilanowie i Izabeli Czartoryskiej w Puławach; udostępnione w 1805. Mniejsze lub większe zbiory mogą być grupowane w -> gabinecie, galerii, gliptotece, kolekcji, pinakotece, skansenie." 

instytucja, której zadaniem jest gromadzenie i przechowywanie materialnych świadectw cywilizacji człowieka i jego otoczenia, ich naukowe opracowywanie, konserwowanie i udostępnianie w celu badań, nauczania i rozrywki; do niektórych muzeów artystycznych stosuje się też terminy: pinakoteka, gliptoteka, galeria.

Pierwszymi muzeami były kolekcje publiczne w starożytnej Grecji (Pinakoteka i Muzeum Aleksandryjskie). W okresie renesansu zaczęło się rozwijać kolekcjonerstwo; w dobie oświecenia powstała idea muzeum publicznego w związku ze starożytnictwem i ogólnym rozwojem nauki; w 2. połowie XVIII w. powstały pierwsze wielkie muzea europejskie: w Wielkiej Brytanii The British Museum, we Włoszech Galleria degli Uffizi i galeria w Palazzo Pitti (Florencja) oraz Museo Nazionale Archeologico w Neapolu, we Francji muzeum publicznym z królewskich zbiorów Luwr. Wielki rozwój muzeów nastąpił w XIX w.; powstawały narodowe galerie sztuki (National Gallery w Londynie) i udostępniano dawne kolekcje prywatne, przekształcone na muzea (Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, Prado w Madrycie, Drezdeńska Galeria, Ermitaż w Petersburgu); zaczęto wznosić gmachy przystosowane do potrzeb muzeów (np. gmachy British Museum) i systematycznie reorganizowano muzea wg zasad naukowych. W XX w. muzea przekształciły się w aktywne placówki naukowe i oświatowe; modernizacji uległy metody ekspozycji, wzniesiono wiele nowoczesnych gmachów muzealnych. Stałą współpracę między muzeami różnych krajów koordynuje Międzynarodowa Rada Muzeów (ICOM).

W Polsce pierwszym muzeum publicznym były zbiory Czartoryskich, wystawione w początkach XIX w. w Puławach, w Świątyni Sybilli i Domku Gotyckim zbudowanym w tym celu; 1804 otwarto dla zwiedzających pałac w Wilanowie; w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego zgromadzono zbiory w warszawskim TPN i w Uniwersytecie Warszawskim (oba zlikwidowane po powstaniu listopadowym); 1862 powstało w Warszawie Muzeum Sztuk Pięknych, 1916 przemianowane na Muzeum Narodowe; funkcje muzeum pełniło od 1860 Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych; 1879 utworzono Muzeum Narodowe w Krakowie. Poza granicami kraju powstało Muzeum Narodowe Polskie w Rapperswilu, a przy Bibliotece Polskiej w Paryżu Muzeum Adama Mickiewicza. Na przełomie XIX i XX w. pojawiła się koncepcja muzeum regionalnego (Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem). W końcu 20-lecia międzywojennego w Polsce było ok. 170 muzeów; po II wojnie światowej zadanie odbudowy sieci muzealnej powierzono Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków. Podstawy prawne działalności muzeów reguluje ustawa o ochronie dóbr kultury i o muzeach z 1962, znowelizowana 1990. W 2000 w Polsce istniały 632 muzea, w których zgromadzono ponad 13 mln muzealiów.

Muzeum – instytucja powołana do gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi pewną wartość historyczną bądź artystyczną. W większych muzeach niewielka część z tych obiektów jest udostępniana publiczności w postaci wystaw stałych lub czasowych, natomiast reszta jest przechowywana w specjalnie do tego przystosowanych magazynach.

Nazwa pochodzi z łacińskiego musaeum, które z kolei utworzono z greckiego mouseion – miejsce lub świątynia przeznaczona muzom, greckim bóstwom poszczególnych gałęzi sztuki. Muzeum to także rodzaj starożytnych ośrodków naukowych, z których najsławniejszym był założony przez Ptolemeusza I Sotera około roku 280 p.n.e. w Aleksandrii. W skład tego muzeum wchodziła między innymi Biblioteka Aleksandryjska. więcej

(definicja rekonstruowana)

Jednostka organizacyjna, nienastawiona na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej a także umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów.
W szczególności muzeum :
1) gromadzi zabytki w statutowo określonym zakresie;
2) kataloguje i opracowuje naukowo zgromadzone zbiory;
3) przechowuje gromadzone zabytki, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo oraz magazynuje je w sposób dostępny do celów naukowych;
4) zabezpiecza i konserwuje zbiory a także, w miarę możliwości, zabezpiecza nieruchome zabytki archeologiczne oraz inne nieruchome obiekty kultury materialnej i przyrody;
5) urządza wystawy stałe i czasowe;
6) organizuje badania i ekspedycje naukowe, w tym archeologiczne;
7) prowadzi działalność edukacyjną;
8) popiera i prowadzi działalność artystyczną i upowszechniającą kulturę;
9) udostępnia zbiory do celów edukacyjnych i naukowych;
10) zapewnia właściwe warunki zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji;
11) prowadzi działalność wydawniczą.
Muzea mogą być tworzone przez ministrów i kierowników urzędów centralnych, jednostki samorządu terytorialnego, osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Muzeum działa na podstawie statutu nadanego przez podmiot, który utworzył muzeum.
Statut określa w szczególności:
1)  nazwę, teren działania i siedzibę muzeum;
2)  zakres działania;
3)  rodzaj i zakres gromadzonych zbiorów;
4)  organ zarządzający i nadzorujący oraz organy doradcze i sposób ich powoływania;
5)  źródła finansowania działalności muzeum;
6)  zasady dokonywania zmian w statucie;
7) zasady prowadzenia dodatkowej działalności gospodarczej aby muzeum mogło finansować swoją podstawową działalność.
Podmioty tworzące muzea są obowiązane zapewnić środki potrzebne do utrzymania i rozwoju muzeum, zapewnić bezpieczeństwo zgromadzonym zbiorom, sprawować nadzór nad muzeum.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego prowadzi w Biuletynie Informacji Publicznej wykaz muzeów.

Stan na dzień 6 lipca 2013 roku.

1) Walter Benjamin (1982): "Istnieją związki między domem towarowym a muzeum; członem pośredniczącym jest dla nich bazar. Nagromadzone w muzeum działa sztuki przypominają towary, kóre, prezentując się w wielkiej masie przechodniowi, budzą w nim myśl, że jakaś ich część powinna i jemu przypaść w udziale."

2) Elżbieta Grygiel (2012): "Ten, kto odwiedza muzeum, wstępuje do innego świata. (...) Jak sobie poradzić, co wybrać? Od obrazu do obrazu, gęsto na ścianach, duszno w powietrzu, pusto w głowie. Krótkie podpisy, nieznajome słowa i skróty, niejasne sytuacje. Muzeum, świątynia sztuki - tak jak świątynia Boga - wymaga od nas wiary i wiedzy. Ale muzea też się zmieniają, bo muszą w czasach kryzysu walczyć o rząd dusz. (...) Gdy myślimy o muzeum marzeń - jeśli myślimy - warto się zastanowić, jakie są nasze oczekiwania. Zapewne takie,  jak w innych  dziedzinach życia; chcemy czuć się komfortowo, jak u siebie, chcemy dużo zobaczyć i trochę się dowiedzieć, czuć troskliwą opiekę i ten rodzaj miłej niepewności, o której wiemy, że wkrótce zmieni się w cudowne doznanie. I podobnie jak w życiu, tak i w muzeum nic nie przyjdzie nam łatwo - na komfort trzeba bowiem zapracować."