[łac. ratio „rozum”]: 1) psychol. jeden z nieświadomych mechanizmów obronnych osobowości polegający na uzasadnianiu, usprawiedliwianiu argumentami racjonalnymi lub motywami społecznie aprobowanymi własnych czynów i postaw, mających swe rzeczywiste źródło w uczuciach i motywach, do których człowiek nie chce się przyznać przed  samym sobą (...); 2) socjol. w teorii ideologii proces, który dokonuje się w skali całych klas i grup społecznych, polegający na podstawianiu w miejsce nieuświadomionych motywów ich działania, związanych z interesami społeczno-ekonomicznymi, motywów ideowych, wynikających z systemów wartości aktualnie uznawanych przez dane klasy lub grupy społeczne.