POTRZEBA

1) Wg Słownika Psychologicznego (1985): "Potrzeba, stan braku w organizmie  czegoś, co jest niezbędne do życia. W psychologii współczesnej najbardziej zasadny jest podział potrzeb na biologiczne i społeczne; pierwsze (na przykład potrzeba pokarmu, potrzeba wody, potrzeba seksualna) są związane z biologiczną strukturą organizmu; są one bardzo podobne u zwierząt i ludzi; drugie (na przykład potrzeba towarzystwa, potrzeby kulturowe, potrzeba władzy) powstają i rozwijają się w warunkach życia społecznego, nie opierają się na wrodzonych mechanizmach - są to potrzeby społeczne, charakterystyczne dla człowieka. Brak jest współcześnie pełnej spójnej teorii potrzeb." [BF- !]

2) Wg Encyklopedii Socjologii (2000): "(...) to termin psychologiczny stosowany jako synonim pragnień, dążeń, popędów, instynktów, motywów, których zaspokojenie lub realizacja są niezbędne do utrzymania określonego standardu funkcjonowania jednostki. Problematyka potrzeb człowieka pojawiła się po raz pierwszy w III w p.n.e., gdy Epikur z Efezu podzielił potrzeby ludzkie na trzy kategorie: naturalne i konieczne, naturalne, ale niekonieczne, i ani naturalne, ani konieczne. Gdy potrzeba staje się zbyt silna, przeradza się w namiętność (pathos) i podporządkowuje sobie człowieka. (...) Pojęcie potrzeby jako nabytego regulatora zachowań obecne jest w wielu koncepcjach socjalizacyjnych. (...) Koncepcje, w myśl ktorych potrzeby ludzkie powinny być zaspokajane przez instytucje społeczne, a stopień ich zaspokojenia stanowi kryterium oceny tych instytucji, głosili Denis Diderot, Maurice Halbwachs, Karol Marks, Erich  Fromm. (...) [Wg koncepcji Kazimierza Obuchowskiego - BF] podstawą jest rozróżnienie pragnień jako świadomych pożądań, chceń, i potrzeb jako obiektywnych właściwości jednostki ludzkiej, których istnienie powoduje, że bez określonych substancji lub warunków człowiek nie może normalnie funkcjonować. Rozróżnienie pragnień i potrzeb oznacza, że człowiek może czego innego chcieć, a czego innego potrzebować.(...)  Ponadto pragnienia im bardziej są zlożone, tym bardziej odbiegają od potrzeb człowieka, pragnienia bowiem kształtują się pod naciskiem kultury, która uformowała się niezależnie od potrzeb jednostki. Pragnienia są <pieczątką> kultury, a ta ma inne <potrzeby> niż jednostka. dlatego ludzie zbyt często lubią jeść to, co nie jest im potrzebne, koncentrują się na celach dla nich zgubnych, ubierają się w sposób szkodliwy dla zdrowia (...) Uleganie takim pragnieniom może prowadzić do uformowania się w świadomości jednostek <fałszywych potrzeb>. (...)  [Autor]  wyróżnia następujące rodzaje potrzeb: potrzeby fizjologiczne (...), potrzeby seksualne; potrzeby poznawania czynnego i biernego; potrzeby kontaktu emocjonalnego; potrzebę sensu życia; potrzebę dystansu. Są to potrzeby  uniwersalne (...) Poza nimi jest grupa potrzeb indywidualnych. Człowiek, nabywając określonych doświadczeń, wytwarza nawyki, swoją <druga naturę>. Bez takich potrzeb nawykowych człowiek nie może normalnie funkcjonować.(...)" (podkreśl. - BF)

3) Wg Słownika Socjologii i Nauk Społecznych (2004): "Potrzeba to coś, co wydaje się konieczne, w szczególności - konieczne do przetrwania danej osoby, organizacji lub czegokolwiek innego. (...) Potrzeby zwykle przeciwstawia się chęciom lub pragnieniom; potrzeby bowiem to rzeczy konieczne, a chęci - te, których pragniemy. Ponieważ samo pojęcie sugeruje, że potrzeby powinny być zaspokojone, często pojawia się ono w retoryce politycznej i w dyskusjach na temat polityki społecznej (...) Pełni też zasadniczą rolę w dyskusjach na temat →   ubóstwa i  → deprywacji, a także problemów → dobrobytu (...)."

 4) Wg  Słownika PWN Biznes (dostęp 2013): potrzeby, ekon. stan albo poczucie niedoboru lub braku jakichś wartości czy dóbr koniecznych do utrzymania co najmniej podstawowego standardu biologicznego, psychicznego, materialnego funkcjonowania człowieka, także w społeczeństwiewieloznaczne pojęcie, występujące w różnych dyscyplinach nauki: ekonomii, politologii, polityce społecznej, psychologii, socjologii; z podmiotowego punktu widzenia potrzeby można podzielić na indywidualne, grupowe i ogólnospołeczne; w ekonomii potrzeby są czynnikiem determinującym popyt na dobra i usługi, a tym samym czynnikiem pobudzającym aktywność i rozwój gospodarczy; część potrzeb ekonomicznych to potrzeby podstawowe, występujące i odczuwane przez człowieka niezależnie od sytuacji społecznej i ekonomicznej, w jakiej znajduje się jednostka, a których zaspokojenie jest związane z dostępem do dóbr niższego rzędu i dóbr zwykłych (dobra ekonomiczne, dobro wolne), część zaś to potrzeby względne, których zaspokojenie jest związane z dostępem do innych dóbr ekonomicznych, w tym do dóbr wyższego rzędu (dobro Veblena).

Autor(ka) wpisu: Barbara Fatyga
Rodzaj słownika: Słownik Terminów Encyklopedycznych
Źródło definicji(elektroniczne): 4) hasło "Potrzeba" w Słowniku PWN Biznes
Źródło definicji (papierowe): 1) Włodzimierz Szewczuk, potrzeba, (w:) tegoż (red.), Słownik Psychologiczny, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1985, s. 217., Źródło definicji (papierowe): 2) Encyklopedia Socjologii, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2000, t. 3, ss. 160-163. , Źródło definicji (papierowe): 3) Gordon Marshall (red.), Słownik Socjologii i Nauk Społecznych, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 249; tłum.: Alina Kapciak; red. wyd. polskiego Marek Tabin.
Sprawdź pozostałe wpisy w innych słownikach:
Data aktualizacji: czwartek, 7 Grudzień, 2017 - 18:51