SEKULARYZACJA

Wg Słownika Katolickiej Nauki Społecznej:

(łac. saecularis - świecki)
Termin nie mający dostatecznie sprecyzowanego znaczenia (terminy pokrewne: laicyzacja, emancypacja, dechrystianizacja, modernizacja). W znaczeniu ogólnym oznacza proces społeczno-kulturowy dokonujący się w czasach nowożytnych i współczesnych, w wyniku którego różne dziedziny życia społecznego (polityka, życie gospodarcze, nauka, filozofia, kultura, oświata, wychowanie) wyzwalają się stopniowo spod kontroli organizacji wyznaniowych, stają się niezależne od instytucji religijnych i kościelnych; albo proces polityczno-prawny polegający na oddzieleniu Kościoła od państwa i instytucji publicznych. W Polsce i innych krajach Europy Wschodniej na określenie tych procesów używa się raczej terminu "laicyzacja". W naukach społecznych nadaje się terminowi "sekularyzacja" sens opisowy, neutralny, nie wyrażający negatywnego stosunku do dokonujących się przemian, do jakich się odnosi (sekularyzacja jako fakt społeczny). Tu termin "sekularyzacja" występuje w różnych znaczeniach:

a) Sekularyzacja jako upadek lub zanik religii, co oznacza, że instytucje religijne i kościelne, dogmaty wiary i wartości religijne tracą swój dawny wpływ na społeczeństwo; końcowym etapem tego procesu jest całkowicie niereligijne społeczeństwo.

b) Sekularyzacja jako przystosowanie się do świata; dotyczy grupy religijnej, która tworzy się na specyficznie "pozaświatowych", religijnych podstawach, ale w miarę upływu czasu zatraca swą odrębność w stosunku do "świata".

c) Sekularyzacja jako desakralizacja świata: odejście od religijno-magicznego rozumienia świata na rzecz logiczno-przyczynowego wyjaśniania związków między obiektywnymi zjawiskami.

d) Sekularyzacja jako odłączenie społeczeństwa od religii, która ogranicza się wtedy do dziedziny wewnętrznego i osobistego życia człowieka.

e) Sekularyzacja jako przenikanie treści religijnych do życia świeckiego, gdy religijne wzory myślenia odrywają się od swojego kontekstu i stają się częścią składową ogólnej kultury. Przykładem byłyby powiązania między etyką protestancką a "duchem kapitalizmu". Nie jest to jednak sakralizacja profanum, lecz zeświecczenie tego, co religijne (L. Skiner, G. Kehrer).

Sekularyzacja jako proces społeczno-kulturowy dokonuje się zarówno na płaszczyźnie instytucji i organizacji społecznych, jak i na płaszczyźnie ludzkiej świadomości.

W nauce społecznej Kościoła sekularyzacja wiąże się z właściwie rozumianą autonomią człowieka w sprawach doczesnych, zapewniającą rzeczom stworzonym i społecznościom ludzkim ich własne prawa i wartości, które człowiek powinien stopniowo poznawać, przyjmować i porządkować (KDK, 36). Jest słusznym i prawowitym, nie obcym wierze i religii, usiłowanie odkrycia w stworzeniu, w każdej rzeczy i w każdym zdarzeniu praw wszechświata, którymi rządzą się one autonomicznie, byleby tylko umysł bazował na wewnętrznym przekonaniu, że te prawa nałożył im Stwórca (por. EN, 55). Taką autonomią cieszy się kultura, a zwłaszcza nauka (por. KDK, 59). Sekularyzacja oznacza w tej perspektywie właściwy rozwój ludzkiej wiedzy, racjonalnego myślenia (nie racjonalizmu naukowo-technicznego, lansowanego przez sekularyzm), techniki i kultury we właściwych sobie zakresach działania, a dalej zapewnienie wszystkim ludziom wolności wyznania i działania zgodnie z ich przekonaniami religijnymi oraz uwalnianie się Kościoła od powiązań z ideologiami i systemami politycznymi. Sekularyzacja, o której mówi Kościół, jest płynącym z wiary uznaniem autonomii i sensowności doczesnego świata. Pozwala ona skupić się Kościołowi na właściwej misji ewangelizacyjnej.

Autor(ka) wpisu: Barbara Fatyga
Rodzaj słownika: Słownik Terminów Encyklopedycznych
Sprawdź pozostałe wpisy w innych słownikach:
Data aktualizacji: piątek, 2 Maj, 2014 - 14:35