Mit Gdańska – mit o polskości/niemieckości Gdańska.
Jak pisze Peter Oliver Loew: „[W okresie międzywojnia] oba kraje, Polska i Niemcy prowadziły walkę propagandową o Gdańsk na wielką skalę, a była to także walka o przeszłość, a tym samym walka o pamięć. Chodziło o to, by opowiadanie lokalnej historii podporządkować interesom narodowym. Polscy politycy i historycy odmawiali Prusom i Niemcom historycznych praw do posiadania Gdańska, a Niemcy i gdańszczanie niemieckiego pochodzenia powoływali się na język, krew i ziemię, starając się jak najskuteczniej zamazać polskie znaki pamięci, które w mieście istniały”.
Mit o niemieckości Gdańska: „Odkąd niemieccy kupcy zaczęli osiedlać się nad ujściem Wisły, rozkwitła wspólnota, wkrótce podniesiona do rangi miasta. Pod koniec średniowiecza, pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, miasto będąc członkiem Hanzy, stało się bogate i silne, tak silne, że w 1454 roku zdołało zrzucić władzę Zakonu i poddało się polskiemu królowi. Podczas trwającego trzy i pół stulecia polskiego zwierzchnictwa zdołało obronić swoje wielkie przywileje, swoją niemiecką kulturę i swoją wolność. Dobrobyt, osiągnięty nie dzięki, lecz pomimo związku z Polską, przyczynił się do rozkwitu Gdańska; jego budowle oraz uczeni świadczą o niemieckiej przeszłości, a zamieszkany był niemalże wyłącznie przez Niemców. Otwarte i skryte próby zdobycia wpływu przez Polaków zawsze skutecznie odpierano. Wprawdzie z upadkiem Polski w XVIII wieku zgasła gwiazda przyświecająca miastu (w 1793 roku schroniło się pod skrzydła Prus), ale w ostatnim ćwierćwieczu XIX wieku Gdańsk ponownie rozkwitł, podniesiony do rangi stolicy prowincji. Po utworzeniu Wolnego Miasta udało mu się zachować swoją niemieckość”.
Mit o polskości Gdańska: „Było sobie kiedyś miasto, które powstało na prastarej, rdzennie słowiańskiej ziemi. Słowiańscy książęta pomorscy wspierali rozwój niegdysiejszej osady rybackiej i rozbudowali ją jako własny ośrodek władzy. Otwarto miasto i przyjaźnie przyjmowano napływających niemieckich kupców. Jednak w 1308 roku Zakon Krzyżacki niecnie napadł na bezbronne miasto, co przerwało jego świetny rozwój i kosztowało życie »dziesiątek tysięcy« niewinnych polskich mieszkańców. Półtora wieku później kupcy gdańscy zbuntowali się przeciw Zakonowi i w 1454 roku wymusili przyłączenie do Polski. Gdańsk był najważniejszym portem Rzeczypospolitej, dzięki czemu osiągnął wielki dobrobyt i wielką siłę. Po trzech i pół wiekach polskiego panowania pozostało wiele świadectw korzystnego dla obu stron współżycia, wielkiej sympatii jego obywateli, artystów i uczonych do Polski. Liczni gdańszczanie uczyli się polskiego i utożsamiali się z Rzeczpospolitą. Kres tych związków nastąpił pod koniec XVIII wieku, gdy Prusy, mimo oporu ludności, zajęły miasto. Przez wieki utrzymywała się pośród tej ludności polska mniejszość. Wprawdzie nie dochodziła ona do głosu, ale z poddańczą cierpliwością oczekiwała na przyjście polskiej ery. Wiek XIX był szczególnie bolesny ze względu na upadek gospodarczy miasta – jako skutek świadomej polityki Prus, pruskiego Kulturkampfu oraz germanizacji, aczkolwiek wtedy właśnie zaczęła się ożywiać polska mniejszość. Rokowania pokojowe w Paryżu zakończyły się jedynie kompromisem – Gdańsk stał się Wolnym Miastem. Polska mniejszość skazana została na obronę swoich praw. Zadośćuczynieniem za ofiary poniesione w 1939 roku było ostateczne zdobycie miasta dla Polski w 1945 roku”.