KUBIZM

Kubizm kierunek w malarstwie i rzeźbie zainicjowany we Francji 1906-09 przez Pablo Picassa i Georgesa Braque’a. Terminu kubizm (łac. cubus  ‘sześcian’, ’kostka’) użył krytyk Louis Vauxcelles w odniesieniu do dzieł malarzy uczestniczących w Salonie Jesiennym 1908.W manifestacjach kubistów brali m.in. udział malarze: Albert Gleizes, Jean Metzinger, Fernand Lẻger, Henri Le Fauconnier, Juan Gris, Louis Markus (Marcoussis) oraz rzeźbiarze Alexander Archipenko i Elie Nadelman. W kubizmie wyróżnia się 3 fazy: prekubistyczną ( w latach 1906-09), analityczną (w latach 1909-12), syntetyczną (po 1912 roku). W historii kubizmu przełomową rolę odegrał obraz Picassa Panny z Awinionu (1907 rok), zapowiadający nowe ujęcie bryły w malarstwie dzięki ostrym, łukowatym i linearnym podziałom figury (analogie z rzeźbą murzyńską); dalsze zagęszczenie podziałów, zaostrzenie konturów i rytmizację pola obrazu rozwinął Braque, dając początek nowej koncepcji przestrzeni w malarstwie - tzw. przestrzeni kubistycznej (faza analityczna); w przestrzeni tej sytuowano wieloaspektowe wyobrażenia ludzi i rzeczy; w miarę upływu czasu przybierały one formy graniczących z abstrakcją wariacji na temat obranego motywu; aby zapobiec swoistemu hermetyzmowi, a jednocześnie związać sztukę z życiem kubiści posłużyli się kolażem; technika ta zapoczątkowała ostatnią fazę kubizmu; kubizm był pierwszym kierunkiem, który radykalnie zerwał z tradycyjną koncepcją sztuki. Kierunek ten wywarł decydujący wpływ na dalszy rozwój sztuki XX wieku (futuryzm, konstruktywizm, abstrakcjonizm). 

Tendencje kubistyczne ujawniły się także na gruncie literatury, zwłaszcza awangardowej poezji francuskiej (Guillaume Apollinaire, Blaise Cendrars, Max Jacob, Pierre Reverdy), w Polsce głównie w poezji Adama Ważyka; kubizm poetycki cechowało odrzucenie dyskursywnych reguł rozwijania wypowiedzi, zastąpienie związków przyczynowo-skutkowych między składnikami obrazu poetyckiego luźnymi zestawieniami elementów odległych w czasie lub przestrzeni, symultaniczne ukazywanie przedmiotu z wielu stron, stosowanie metody kolażu.  

Autor(ka) wpisu: Anna Grabowska
Rodzaj słownika: Słownik Terminów Encyklopedycznych
Źródło definicji (papierowe): Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Nowa encyklopedia powszechna PWN, Tom 3, Warszawa : Wyd. Naukowe PWN, 1998, ss.609-610.
Sprawdź pozostałe wpisy w innych słownikach:
Data aktualizacji: wtorek, 22 Kwiecień, 2014 - 09:52