Etnografia muzyczna (etnomuzykologia; z gr. ethnos „pojęcie" i mousike) - dyscyplina naukowa zajmujaca się badaniem muzyki tradycyjnej różnych grup etnicznych. Powstała w XIX stuleciu, jednak swą obecną nazwę otrzymała dopiero w 1950 roku. Wyróżnia się w niej dwa główne nurty badań:
- historyczny (zajujący się głównie formą i techniką),
- etnologiczny (interesuje go wszelki kontekst kulturalny, społeczny i geograficzny zwiazany z tworzeniem i wykonywaniem muzyki danego ludu).
Etnomuzykologia jest zatem dziedziną z pogranicza muzykologii i etnologii. Zazwyczaj rozumiana jest jako badająca kompozycje nie należące do Świata Zachodu, jednak w szerszym ujęciu zawiera także etnologiczną analizę muzyki zachodniej.
Stan na 17.01.2014 r. (drobne zmiany red. - PI)
Etnomuzykologia (etnografia muzyczna) – dziedzina nauki zajmująca się badaniami nad muzyką tradycyjną oraz muzyką cywilizacji pozaeuropejskich. Głównymi zadaniami etnomuzykologii są badania struktury muzycznej utworów oraz kontekstów, w których utwory są wykonywane. Etnomuzykologia jest dziedziną pośrednią pomiędzy muzykologią a etnologią. (...) Podstawy istnienia dyscypliny stworzył Guido Adler[1], tworząc subdyscyplinę muzykologii porównawczej (Vergleichende Musikwissenschaft, comparative musicology).(...) Nauka ta miała formę gabinetową, polegała na porównywaniu zebranych już wcześniej materiałów etnograficznych. W kolejnych dziesięcioleciach stosowano nazwę Musikalische Völkerkunde, Musikethnologie - nauka o muzyce ludowej, etnologia muzyczna. Pierwszą osobą, która zaproponowała nazwę etno-muzykologia w latach 50. był polski muzykolog Łucjan Kamieński[2]. Następnie ukazał się artykuł Jaapa Kunsta określający już stałą nazwę dziedziny[3]. W jezyku naukowym są również inne nazwy pokrewne jak etnografia muzyczna czy folklorystyka muzyczna. Rozwinięciem zakresu badań etnomuzykologicznych jest kolejny etap jej rozwoju,w którym funkcjonuje już pod nazwą antropologia muzyki[4]. (...) Początki badań nad muzyką etniczną pojawiły się w XIX wieku, kiedy w Europie rozpoczynały się badania nad kulturą ludową. Zbieranie muzyki ludowej odbywało się w sposób nieuporządkowany i prowadzone było przez amatorów. Ważnym dokumentem, który zmienił sposób badań są instrukcje dla zbieraczy folkloru autorstwa Johanna Gottfrieda Herdera. W Polsce z okresu przedakademickiego szczególnie wartościowe są zbiory Oskara Kolberga. Początki etnomuzykologii naukowej przypadają na przełom XIX i XX wieku. Wtedy to Guido Adler stworzył jedną z dziedzin muzykologii: muzykologię porównawczą. Polegała ona na zbieraniu materiałów etnograficznych, ich klasyfikacji i kategoryzacji. Porównywanie dotyczyło takich kategorii muzycznych jak rytm, skala, ambitus, modus. Znani badacze muzyki tradycyjnej z początku XX wieku to: Béla Bartók, Zoltán Kodály, Alan Lomax, Constantin Brăiloiu, Vinko Zganec, Franjo Kuhač, Carl Stumpf, Erich von Hornbostel, Curt Sachs, Hugh Tracey i Alexander J. Ellis. W tym właśnie okresie powstaje m. in. klasyfikacja melodii węgierskich Bartóka, ewolucjonistyczna historia instrumentów muzycznych Sachsa oraz pierwsza klasyfikacja instrumentów muzycznych autorstwa Hornbostela-Sachsa. Związek etnomuzykologii z antropologią widać w trakcie przełomów paradygmatycznych. Nauka o muzyce etnicznej inspirowała się zdobyczami funkcjonalizmu, strukturalizmu oraz językoznawstwa.(...)
Zwrotem w badaniach nad muzyką tradycyjną spowodowała praca Johna Blackinga z 1964, o muzyce Vendów[5]. W publikacji pojawia się koncepcja badań nad kulturą muzyczną jako całością, to znaczy uwzględniając wszystkie dziedziny życia związane z muzykalnością człowieka. Otwiera to pole działania dla antropologii muzyki. Postmodernizm przyniósł badania kognitywne muzyki, których przedstawicielami są Paul Berliner, Hugo Zemp, Steven Feld, Seeger Anthony. Prace z nurtu etnomuzykologii kognitywnej dotyczą badań nad klasyfikacją i rozumieniem muzyki przez wykonawców. więcej
Stan na 19.01.2014 r. (drobne zmiany red. - PI)