(definicja rekonstruowana)
W ramach systemu ochrony dziedzictwa architektonicznego, celem dokładnego zidentyfikowania zabytków, zespołów budynków i terenów podlegających ochronie, prowadzi się inwentaryzację, a w przypadku zagrożenia wyżej wymienionych dóbr, niezwłocznie przygotowuje się właściwą dokumentację. Systemu ochrony dziedzictwa architektonicznego wymaga:
1. wprowadzenia właściwego nadzoru i zasad wydawania decyzji zgodnie z wymogami ochrony prawnej wyżej określonych dóbr;
2. zapobiegania niszczeniu, rujnowaniu lub burzeniu dóbr podlegających ochronie i w tym celu zakłada:
a) obowiązek przedstawienia właściwemu organowi każdego projektu dotyczącego rozebrania lub przebudowy obiektów zabytkowych już podlegających ochronie, albo w stosunku do których podjęto działania mające na celu objęcie ich ochroną, a także wszelkich projektów mających wpływ na ich otoczenie;
b) obowiązek przedstawienia właściwemu organowi wszelkich projektów dotyczących zespołu budynków lub jego części, albo terenu, które przewidują:
- rozebranie budynków,
- budowę nowych obiektów,
- istotną przebudowę, która narusza charakter zespołu budynków lub terenu;
c) możliwość nałożenia na właściciela dobra chronionego obowiązku przeprowadzenia prac renowacyjnych albo na ich wykonanie we własnym zakresie w przypadku niewykonania ich przez właściciela;
d) obowiązkowy wykup dobra chronionego.
W ramach systemu ochrony dziedzictwa architektonicznego przyjmuje się zakaz usuwania całości lub części każdego obiektu zabytkowego będącego pod ochroną, chyba że ich stan techniczny wymusza taką konieczność. W takim wypadku podejmuje się odpowiednie środki ostrożności związane z demontażem zabytku, jego przeniesieniem i odbudową we właściwej lokalizacji. System ten zakłada, że organy publiczne zapewniają pomoc finansową na utrzymanie i restaurację dziedzictwa architektonicznego znajdującego się na jej terytorium, zgodnie z ich właściwością ogólnokrajową, regionalną lub lokalną i w ramach dostępnego budżetu. W razie konieczności system przewiduje uruchomienie mechanizmów fiskalnych, mogących przyczynić się do ochrony tego dziedzictwa. System ten zakłada popieranie inicjatyw prywatnych związanych z zachowaniem i restauracją dziedzictwa architektonicznego. Elementem systemu jest przyjęcie zintegrowanej polityki konserwacji zabytków, która:
1. traktuje ochronę dziedzictwa architektonicznego jako istotny cel planowania przestrzennego miast i kraju oraz zapewni, żeby ten wymóg był brany pod uwagę zarówno na etapie opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego, jak i przy wydawaniu decyzji zezwalających na podejmowanie prac;
2. wspiera programy restaurowania i zachowania dziedzictwa architektonicznego;
3. uwzględnia konserwację, promocję i wzbogacanie dziedzictwa architektonicznego jako podstawowy element polityki kulturalnej oraz dotyczącej środowiska i planowania przestrzennego;
4. ułatwia, tam gdzie to możliwe, w procesie planowania przestrzennego miast i wsi, zachowanie i wykorzystanie niektórych budynków, których faktyczne znaczenie nie uzasadnia ochrony prawnej, ale które są interesujące z punktu widzenia ich lokalizacji w środowisku miejskim lub wiejskim, albo z punktu widzenia jakości życia;
5. sprzyja kultywowaniu umiejętności oraz stosowaniu tradycyjnych materiałów, uznając że jest to niezwykle istotne dla przyszłości dziedzictwa architektonicznego.
Ponadto system ten zakłada , szanując architektoniczny i historyczny charakter dziedzictwa, popieranie:
- wykorzystywania dóbr chronionych dla potrzeb współczesności;
- adaptacji, jeśli to możliwe, starych budynków do nowych celów.
W ramach systemu ochrony dziedzictwa architektonicznego, celem zwiększenia wpływu organów publicznych na identyfikację, ochronę, restaurację, zachowanie, administrowanie i promocję dziedzictwa architektonicznego:
1. tworzy się na różnych etapach podejmowania decyzji właściwych mechanizmów wymiany informacji, konsultacji i współpracy między państwem, organami władzy regionalnej i lokalnej, instytucjami kulturalnymi, stowarzyszeniami i społeczeństwem;
2. popiera się rozwój mecenatu i stowarzyszeń nienastawionych na zysk, działających w tej dziedzinie.
System zakłada ponadto:
1. rozwijanie społecznej świadomości znaczenia ochrony dziedzictwa architektonicznego, zarówno jako elementu tożsamości kulturowej, jak i źródła inspiracji i twórczości obecnych i przyszłych pokoleń;
2. popieranie w tym celu, zwłaszcza poprzez wykorzystanie współczesnej techniki przekazu i promocji, polityki upowszechniania informacji i pogłębiania świadomości społecznej, mających w szczególności na celu:
a) pobudzanie lub poszerzanie zainteresowania społeczeństwa, począwszy od wieku szkolnego, ochroną dziedzictwa, jakością tworzonego środowiska i architektury;
b) wskazywanie na jedność dziedzictwa kulturalnego i istniejących powiązań między architekturą, sztuką, tradycjami i stylem życia w skali europejskiej, krajowej i regionalnej.
System wspiera szkolenia w zakresie różnych zawodów i rzemiosł związanych z ochroną dziedzictwa architektonicznego.
Stan na dzień 6 lipca 2013 roku.