Apartheid (z języka afrikaans apartheid IPA: [ɐˈpartɦɛit], od apart = osobno i sufiksu -heid) – teoria głosząca konieczność osobnego rozwoju społeczności różnych ras, a także bazujący na tej teorii system polityczny panujący w Republice Południowej Afryki do połowy lat 90. XX wieku, oparty na segregacji rasowej. W roku 1949 wprowadzona została ustawa zakazująca mieszanych małżeństw. W roku 1950 wprowadzono prawo stawiające pod sąd białą osobę, której udowodniono stosunek seksualny z osobą innej rasy. Karano tylko białych. Wprowadzenie polityki apartheidu zostało umożliwione przez Ustawę o Spisie Ludności z roku 1950. Apartheid narzucał klasyfikację wszystkich mieszkańców jako „białych”, „czarnych” i „kolorowych”. Kryteria klasyfikacji uwzględniały m.in. pochodzenie, wygląd i zwyczaje. Później dodano czwartą kategorię – „Azjatów”, wcześniej klasyfikowanych jako „kolorowi”; jednakże kategoria „Azjatów” odnosiła się prawie wyłącznie do Hindusów. System apartheidu już w 1950 roku nadał Japończykom status „Honorowej Rasy Białej”, co dawało im takie same prawa jak ludziom rasy białej. W niedługim czasie tytuł „Honorowej Rasy Białej” został rozszerzony na prawie wszystkie azjatyckie narody rasy żółtej (większość Chińczyków, Koreańczyków, Tajwańczyków itd.), co całkowicie zrównało ich prawa z rasą białą.
System apartheidu został wzmocniony przez serię praw z lat 50. XX wieku. Ustawa o Zbiorowej Przestrzeni z 1950 przypisała poszczególnym rasom oddzielne strefy mieszkaniowe i komercyjne. Ustawy o Ziemi z lat 1954 i 1955 zabroniły przebywania poszczególnym rasom w określonych strefach.
Wprowadzano segregację rasową w instytucjach publicznych oraz różne standardy edukacyjne, stworzono zdefiniowane rasowo kategorie zawodowe. Oddzielono też władze polityczne; jedynie "biali" mieli prawo głosu w wyborach do "białych" władz krajowych (później rozszerzono je również na "kolorowych"). Regiony zamieszkane przez "czarnych" – Transkei, Ciskei, Bophuthatswana, Venda i KwaZulu zostały wydzielone wyłącznie dla "czarnych" jako bantustany, w których wprowadzono "czarne" władze i zamierzano docelowo uczynić z nich niepodległe państwa. Większość "czarnych" uzyskała obywatelstwo tych krajów i jednocześnie została pozbawiona obywatelstwa południowoafrykańskiego.
Członkostwo w związkach zawodowych było zakazane dla "czarnych" do lat 80. Każdy związek zawodowy o charakterze politycznym był zakazany. Obowiązywał też zakaz strajków.
(drobne zmiany red. - PI)