Instynkt (łc. instinctus = podnieta, popęd) (…)
1. psychologia: mechanizm warunkujący zachowanie, modelujący je w zorganizowany i biologicznie celowy sposób, charakterystyczny dla danego gatunku. (…)
2. U Henri Bergsona: naturalne zjawisko biologiczne, będące objawem przystosowania się organizmu do potrzeb życia. W przeciwieństwie do → intelektu instynkt działa nieświadomie. Rodzajem instynktu jest → intuicja (instynkt uświadomiony).
3. W hormizmie: instynkty — wrodzone, odziedziczone dyspozycje do określonego zachowania uwarunkowanego środowiskiem. Stanowią one podłoże całego życia psychicznego, dostarczają mu impulsów i kierują nie tylko dążeniami, ale także życiem intelektualnym i emocjonalnym. William Mc Dougall wyróżnił siedem instynktów podstawowych: ucieczki, odrzucania, ciekawości, walki, ulegania innym, władzy, rodzicielski (opieki nad potomstwem) oraz cztery instynkty złożone: seksualny, stadny, zdobywczy, konstrukcyjny; każdemu z nich towarzyszy inne uczucie.
4. U Sigismunda Freuda: często zamiennie lub bliskoznacznie z → popędem (…); instynkty [to] irracjonalne siły rządzące człowiekiem. Freud wyróżnił działający w kierunku utrzymania jednostki i zachowania gatunku instynkt życia (Eros) oraz prowadzący do agresji i samodestrukcji instynkt śmierci (Thanatos). (…)
(drobne zmiany red. - AD)