1) IDEA (gr. oran - to, co widoczne, kształt, postać, wzór, istota, pojęcie, przedstawienie; od: horan, aoryst: idein - widzieć, spostrzegać, doznawać, rozumieć) - podstawowa kategoria filozofii używana na określenie ogólnego przedmiotu poznania (uniwersalia), a także samodzielnej sfery idealnej, stanowiącej przyczynę wzorczą wyznaczającą istotę przedmiotów jednostkowych (konkretnych). Jako rezultat operacji intelektualno-poznawczych jest (w sensie ścisłym) wytworem idealizacji, abstraktem (niekiedy jako tzw. byt idealny, czyli aspektywnie wyróżnione oraz myślnie wyakcentowane, stałe i konieczne struktury poznawcze), przedmiotem ideacji bądź konstruktem pełniącym określoną rolę teoretyczną (w pojmowaniu, wyjaśnianiu) lub praktyczną (w kierowaniu, działaniu i wytwarzaniu) albo (w sensie szerszym) synonimem pojęcia, przedstawienia (sobie) czegoś lub koncepcji. Dwa podstawowe rozumienia idei (odplatońskie i pokartezjańskie) są podstawą określenia specyfiki zróżnicowanych nurtów idealizmu. W niektórych koncepcjach teologicznych oraz metafizycznych i kosmologicznych, tłumaczących naturę, a zwłaszcza genezę kosmosu, idee stanowią element wzorczy lub aktywnie-pośredniczący (idee-siły) w powstaniu świata, stąd też, jako tzw. idee boskie (egzemplaryzm) są istniejącymi w umyśle boskim idealnymi prawzorami indywidualnych stworzeń. W języku potocznym idea oznacza niekiedy myśl przewodnią, ideał lub wzorzec. więcej
2) Idea [gr.], filoz. jedno z podstawowych pojęć filozofii idealistycznej (→ idealizm), w tradycyjnym rozumieniu (u Platona) oznaczające domniemany przedmiotowy odpowiednik treści nazwy, tj. byt samoistny, rozumowo poznawalny, istniejący poza umysłem i poza światem przedmiotów, a stanowiący wieczny, niezmienny i doskonały pierwowzór danej rzeczy; platońskie pojęcie idei przejęła (…) filozofia chrześcijańska (…), nadając mu teologiczną i personalistyczną interpretację (idee jako archetypy wszelkich rzeczy w umyśle boskim); (…); w filozofii nowożytnej termin „idea” utracił swój metafizyczny sens i zaczął oznaczać bezpośredni przedmiot poznania (myśli), treść świadomości, tj. przedstawienia, wyobrażenia, pojęcia (…).