Eksurbanizacja (często także ang. urban sprawl) – proces rozlewania się miast w większe obszary mniej intensywnej urbanizacji. Proces ten rozpoczął się w II połowie XIX wieku wraz z rozwojem transportu szynowego, który umożliwił zmniejszenie kosztów transportu do poziomu umożliwiającego migrację z centrum miasta na lokalizacje podmiejskie, gdzie cena gruntów jest znacznie niższa niż w centrach miast. W latach 1850 - 1920 powstały pierwsze przedmieścia narosłe wokół systemów komunikacji szynowej. Liczyły one najczęściej 5-6 tysięcy mieszkańców i były naturalnie ograniczone odległością od stacji kolejowej, pokonywaną najczęściej pieszo. Wraz z nadejściem ery samochodu nastąpiła prawdziwa rewolucja w rozwoju miast. Przedmieścia oderwały się od sieci transportu szynowego i zaczęły rozwijać się dla samochodu, tracąc naturalne ograniczenie w postaci ludzkiej skali i dystansów dostosowanych dla transportu pieszego. Gdy samochód zaczął stawać się substytutem komunikacji publicznej, przedmieścia zaczęły się gwałtownie rozrastać, ponieważ ich naturalna bariera - dystans pieszy - przestała się liczyć. (...)
W Polsce pierwsza faza eksurbanizacji rozpoczęła się w II połowie XIX wieku. Przykładem jej wczesnej fazy jest worek urbanizacji narosły wzdłuż linii Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (ciąg miast satelickich wzdłuż linii kolejowej Warszawa Gł. - Grodzisk Mazowiecki).
Druga faza eksurbanizacji związana z erą samochodu osobowego zapoczątkowana została najszybciej w USA (lata 20. XX wieku). W Europie rozwinęła się w szczególności w latach 60. we Francji. Do Polski ta faza dotarła dopiero w latach 90. XX wieku i spowodowała niekontrolowany rozrost przestrzenny miast i rozwój stref podmiejskich. więcej
Stan na 30.12.2013 r.