AUTOETNOGRAFIA

Autoetnografia (AE) - wywodzi się z tradycyjnej metody etnograficznej - jest połączeniem techniki badawczej z formami prezentacji związanymi z autobiografią jako gatunkiem. Rozwój AE w naukach społecznych w ostatnich dwóch dekadach przyniósł szereg różnorodnych ujęć i sposobów zastosowania. Łączy je wszystkie ulokowanie własnego doświadczenia i biografii badacza w centrum prowadzonych przez niego badań. W autobiograficznym procesie badacz staje się zarówno podmiotem, jak i przedmiotem badania. W tradycyjnej etnografii korzysta z technik obserwacji uczestniczącej i wywiadu pogłębionego, przy pomocy których konstruuje opis etnograficzny (ethnographic narratives), jak i osobiste historie (personal stories), analizuje i interpretuje uzyskane dane. Natomiast w AE, sensu stricte, badacz konstruuje nie tyle portret "innego" (jednostki, grupy, kultury), co portret jaźni (self) w relacji do kultury.

Rozwój AE łączy się z postmodernistycznym zwrotem, który spowodował zmianę podejścia do wywiadu i autobiografii. W nurcie tym postuluje się już nie tylko prowadzenie obserwacji uczestniczącej, ale obserwację własnej partycypacji w procesie badawczym. W postmodernistycznym ideale refleksyjności porzuca się, z jednej strony, postrzeganie badacza jako zdystansowanego, obiektywnego na rzecz postrzegania jego roli jako aktywnego aktora. Z drugiej strony, uprzywilejowuje się perspektywę badanego, akcentując konieczność ukazywania jego sprawczości (agency). (...) Poszukuje się zatem nowych technik, m.in. form i sposobów prowadzenia wywiadu, które mają na celu nie tylko zebranie faktów, lecz także informacji o znaczeniu/istotności tych faktów w życiu badanego oraz dociera do wymiaru emocjonalnego. (...)

W AE własne doświadczenie i biografia badacza ukazane są w relacji do kultury. Zakres, w jakim są one włączane do badań, stopień ich wykorzystania, status w badaniu przekładają się na różnorodność ujęć łączonych z podejściem autoetnograficznym. I tak, z jednej strony AE jest traktowana wyłącznie jako punkt wyjścia do badań (starting where you are); z drugiej zaś - AE staje się istotnym elementem przedsięwzięcia badawczego. Mowa tu o badaniach, w których badacz jest częścią układu społecznego (social settings), występuje jako członek grupy na zasadzie pełnej identyfikacji lub akceptacji (complete-member researcher). Badanie ogniskuje się tutaj na etnografii własnej grupy i procesu badawczego, a doświadczenie badacza jest studiowane na równi z innymi członkami grupy (...)

Na drugim końcu kontinuum plasują się badania, w których ogniskuje się etnografię na wymiarze osobistym lub biograficznym. Takie AE przyjmują postać zarówno osobistych narracji (personal narratives), jak i autoetnografii literackich. (...)

Metody AE obejmują m.in.: prowadzenie dziennika, analizę dokumentów zastanych - instytucjonalnych czy osobistych, także introspekcję socjologiczną, metodę biograficzną, metodę doświadczeń osobistych, pisanie jako generowanie rozumienia ja - kulturowego (self cultural). Stosuje się eksperymentalne, hybrydalne formy reprezentacji, co wiąże się z postulatem przekraczania granic dyscyplin - czerpiące z kanonów literackich krótkie historie, poezję, fikcję, powieści, osobiste eseje, ale także eseje fotograficzne, dzienniki, pamiętniki oraz konwencjonalny styl akademicki. (...)

Największe kontrowersje i krytykę wzbudza ostatni typ AE - ogniskującej badanie na własnym doświadczeniu i biografii badacza. (...) Jako zalety wskazuje się m.in. użyteczność tej metody w badaniach kontekstów, dla których nie wypracowano innych metod - do badania doświadczenia, trajektorii życia codziennego, emocji. Wymienia się również wymiar praktyczny. Długie i czasochłonne badania jakościowe mają większe szanse na powodzenie, gdy stoi za nimi autentyczne zaangażowanie, które często jest powiązane z osobistą biografią badacza.

Autor(ka) wpisu: Aleksandra Orkan-Łęcka
Rodzaj słownika: Słownik Terminów Encyklopedycznych
Źródło definicji (papierowe): Sylwia Urbańska, Autoetnografia, (w:) Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński, Słownik socjologii jakościowej, Warszawa: Difin SA, 2012, ss. 34-37.
Sprawdź pozostałe wpisy w innych słownikach:
Data aktualizacji: niedziela, 29 Grudzień, 2013 - 08:03