POWIAT

Posiadająca osobowość prawną jednostka samorządu terytorialnego, powstała z mocy prawa wspólnota samorządowa mieszkańców określonego terytorium powołana ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. 1998 Nr 91 poz. 578). Powiat wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Jego samodzielność podlega ochronie sądowej. Organami powiatu są rada powiatu i zarząd powiatu, które działają w sposób jawny.

Powiaty tworzone są drogą rozporządzenia Rady Ministrów. W ten sam sposób mogą być łączone, dzielone bądź znoszone. Rozporządzenie określa również nazwę powiatu, jego granice oraz siedzibę jego władz. Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu, a zmiana jego granic dokonywana jest w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.

Ustrój powiatu określany jest przez statut powiatu - najważniejszy akt prawa miejscowego stanowiony przez radę powiatu. Do spraw, które obligatoryjnie reguluje statut powiatu należy organizacja wewnętrzna powiatu oraz tryb pracy rady powiatu i komisji powoływanych przez radę powiatu, a także zasady tworzenia klubów radnych, jak i organizacji wewnętrznych oraz tryb pracy zarządu powiatu.

Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym (nie mogą naruszać zakresu działania gmin) w zakresie:
1) edukacji publicznej;
2) promocji i ochrony zdrowia;
3) pomocy społecznej;
3a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
4) polityki prorodzinnej;
5) wspierania osób niepełnosprawnych;
6) transportu zbiorowego i dróg publicznych;
7) kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
8) kultury fizycznej i turystyki;
9) geodezji, kartografii i katastru;
10) gospodarki nieruchomościami;
11) administracji architektoniczno-budowlanej;
12) gospodarki wodnej;
13) ochrony środowiska i przyrody;
14) rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
15) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli;
16) ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania powiatowego magazynu przeciwpowodziowego, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska;
17) przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy;
18) ochrony praw konsumenta;
19) utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
20) obronności;
21) promocji powiatu;
22) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.1));
23) działalności w zakresie telekomunikacji.

Rada powiatu reguluje przede wszystkim: statut powiatu, budżet powiatu, jego wykonanie, majątek powiatu, wynagrodzenie przewodniczącego zarządu powiatu, kierunki działania zarządu powiatu oraz niektóre podatki i opłaty. Kontroluje również działalność zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. W tym celu powołuje komisję rewizyjną.

Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Do zadań zarządu powiatu należy w szczególności: przygotowywanie projektów uchwał rady; wykonywanie uchwał rady; gospodarowanie mieniem powiatu; wykonywanie budżetu powiatu oraz zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu. Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu, w tym powiatowego urzędu pracy.

Nadzór nad działalnością powiatu sprawuje Prezes Rady Ministrów oraz wojewoda, a w zakresie spraw finansowych – regionalna izba obrachunkowa.
Stan na 11.12.2013 r.