OKSYMORON

Oksymoron (z gr. oksýmōron, od oksýs ostry i mōros tępy), antylogia, epitet sprzeczny – figura retoryczna, polegająca na zestawieniu dwóch konceptów o przeciwstawnych znaczeniach, tworzących całość treściową i generujących trzeci, odmienny koncept. Ponieważ sens oksymoronu jest absurdalny, jego rolą jest pobudzenie czytelnika lub słuchacza do zrozumienia jego  sensu metaforycznego (jest odmianą paradoksu o znaczeniu metaforycznym - np. „odwieczny moment“ - gdzie podkreśla się intensywność krótkotrwającego doświadczenia, poprzez pozbawienie go aspektu przemijania). Oksymoron najczęściej składa się z rzeczownika i określającego go przymiotnika. Oksymorony pojawiały się często w literaturze mitycznej i baroku, są także typowe dla poezji mistycznej i miłosnej.
Ciekawostką jest, że niektóre oksymorony wchodzą do powszechnego użycia, tracąc swoje paradoksalne, sprzeczne znaczenie. Takimi wyrażeniami są np. „wirtualna rzeczywistość”, „ciepłe lody” czy „zimne ognie”. Nadto niektóre powszechnie używane wyrazy nabierają znaczenia paradoksalnego, trudnego do wyobrażenia, np. „eksport wewnętrzny”. Inny przykład (z wiersza Andrzeja Morsztyna)
„I mrozem pałam, i ogniami leję [...] Mróz gorejący, a ogień lodowy [...] Żyjąc umieram, konam nieśmiertelnie“.

 Stan na 10.12.2013 r.