GRAMATYKA TRANSFORMACYJNO-GENERATYWNA

Wg Noama Chomsky'ego (1969): "System reguł, specyfikujących relację dźwiękowo-znaczeniową w danym języku, można nazwać gramatyką tego języka lub - używając bardziej technicznego terminu - jego gramatyką generatywną. Stwierdzenie, że dana gramatyka <generuje> określony zestaw struktur, oznacza po prostu, że specyfikuje ona ów zestaw w bardzo precyzyjny sposób. W tym sensie można powiedzieć, że gramatyka ta generuje nieskończony zbiór <opisów strukturalnych>, każdy zaś opis strukturalny jest abstrakcyjnym przedmiotem, który określa poszczególny dźwięk, poszczególne znaczenie oraz wszelkie formalne cechy i układy pośredniczące w relacji pomiędzy dźwiękami i znaczeniem. (...) Każdy z nas opanował system gramatyczny, który wyznacza opisy strukturalne (...)  zdań: dysponuje jego uwewnętrznioną reprezentacją. Posługujemy się tą wiedzą nieświadomie (...) muszę wprowadzić termin <struktura powierzchniowa>. Terminem tym określimy reprezentację zwrotów, które tworzą wyrażenia językowe oraz kategorii, do których te zwroty należą. (...) Wprowadzę teraz do naszych rozważań następny termin - <struktura głęboka>. Ten termin określa z kolei reprezentacje zwrotów, które odgrywają główną rolę w semantycznej interpretacji zdań (...) W każdym razie świadectwa te uprawniają do konkluzji, że struktura powierzchniowa determinuje formę fonetyczną zdania, związki gramatyczne zaś, których wyobrażeniem jest struktura głęboka - determinują znaczenie.(...) Reguły wzajemnych relacji pomiędzy strukturą powierzchniową a głęboką, czyli tzw. transformacje gramatyczne, zostały już dość szczegółowo zbadane (...) Wydaje się, że w procesie determinowania znaczenia uczestniczy zarówno struktura głęboka, jak i powierzchniowa. Struktura głęboka warunkuje w tym procesie gramatyczne relacje orzekania, modyfikowania i tym  podobne, które determinują znaczenie. Natomiast struktura powierzchniowa przesądza, w pewnym przynajmniej stopniu, o takich kwestiach, jak: centrum znaczeniowe a implikacja, temat a komentarz, zakres elementów logicznych oraz odniesienie zaimków."