ANALIZA CZYNNIKOWA

Metoda statystycznej analizy współzmienności (korelacji) wielu zmiennych prowadząca do wyodrębnienia czynników, czyli hipotetycznych układów odniesienia tłumaczących występowanie empirycznych stwierdzanych korelacji między badanymi zmiennymi, pozwalających interpretować wyniki wielu pomiarów pierwotnych jako przejawy niewielkiej liczby tychże czynników. Jest wykorzystywana przede wszystkim w psychologii (konstrukcja testów psychologicznych), ale także w naukach społecznych, antropologii, geografii fizycznej, doświadczalnictwie rolniczym. Rozwinęła się w I poł. XX w. dzięki pracom Charlesea Spearmana, Louisa Thurstone'a i innymi nad naturą inteligencji człowieka, później stosowana m.in. w badaniach osobowości (Raymond Cattell, Hans Eysenck). Mimo swej matematycznej precyzji metoda ta jest obciążona pewną dozą subiektywizmu: jej wyniki zależą m.in. od doboru zmiennych do badania oraz interpretacji czynników dokonanej przez badacza.