TRIANGULACJA

Nazwa definicji: 
TRIANGULACJA
Treść wpisu: 

Pierwotnie termin "triangulacja" wiązał się z pomiarami terenowymi dokonywanymi przez geodetów przy wykorzystaniu układów trójkątów. Jego rozpowszechnienia na gruncie metodologii nauk społecznych dokonał Norman K. Denzin w książce z 1978 roku The Research Act: A Theoretical Introduction to Sociological Methods. Denzin wyróżnił następujące typy triangulacji:

  • triangulację danych,
  • triangulację badacza,
  • triangulację teoretyczną,
  • triangulację metodologiczną.

Triangulacja danych polega na pozyskaniu i wykorzystaniu danych z różnych źródeł w celu opisu określonego zjawiska. Dzięki temu badacz jest w stanie w sposób świadomy zminimalizować ryzyko wpływu określonego kontekstu związanego z występowaniem użytych przez siebie danych. Ponadto wykorzystanie danych z różnych źródeł, daje możliwość większej obiektywizacji procesu badawczego, a także ustalenia relacji pomiędzy analizowanymi zjawiskami i ich uwarunkowaniami.

Triangulacja badacza zakłada udział w badaniach przynajmniej dwóch osób, które mogą zajmować pozycje obserwatorów i/lub kontrolerów. Dzięki wprowadzeniu do badań większej liczby badaczy ogranicza się wpływ prekonceptualizacji badanych zjawisk, jak również sprawdza się relacje pomiędzy nimi. "Dodatkowy" badacz jest także szczególnie potrzebny w przypadku, gdy wykorzystana w badaniach technika angażuje badacza w stopniu przewyższającym jego możliwości percepcyjne. Przykładem może być technika obserwacji uczestniczącej.

Triangulacja teoretyczna opiera się na założeniu wykorzystania w badaniach kilku perspektyw teoretycznych w celu interpretacji pojedynczego problemu. Ten typ triangulacji wydaje się być kontrowersyjny w przypadku tłumaczenia określonych zjawisk, poprzez wykorzystanie skrajnie różnych od siebie założeń teoretycznych. Problem ten nie istnieje, gdy badacz, dokonując interpretacji zjawisk, pozostaje w ramach określonego paradygmatu (np. w ramach paradygmatu interpretatywnego wykorzystanie symbolicznego interakcjonizmu, teorii etykietowania czy fenomenologii itd.).

Triangulacja metodologiczna polega na użyciu wielu metod i technik badawczych w celu zbadania jednego problemu badawczego. U jej podstaw leży przekonanie, że wykorzystanie wielu metod zwiększa obiektywność badań, lecz także pozwala na bardziej całościowy ogląd opisywanych zjawisk. Zwolennicy triangulacji metodologicznej w dużej mierze są również rzecznikami równoczesnego wykorzystywania metod ilościowych i jakościowych (...) Triangulacja metodologiczna przybiera często kształt poszczególnych etapów badawczych, w których badacz najpierw opiera się na badaniach jakościowych, w rezultacie których konstruuje narzędzie ilościowe (kwestionariusz badawczy, ankietę).

Rodzaj słownika: 
Słownik Terminów Encyklopedycznych
Źródło definicji (papierowe): 
Piotr Chomczyński, Triangulacja, (w:) Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński, Słownik socjologii jakościowej, Warszawa: Difin SA, 2012, ss. 308-310.
Dodane przez: 
Węzeł centralny