FIGURY RETORYCZNE

Wpisy terminu w różnych słownikach wraz z komentarzami.

Słownik Wikipedii - zawartość - opis hasła FIGURY RETORYCZNE

Figury retoryczne - środki językowe stanowiące niekonwencjonalne sposoby używania słów, które osiągane są za pośrednictwem intencjonalnego i określonego zestawiania wyrazów, mającego stworzyć konkretny i pożądany przez autora efekt foniczny, gramatyczny lub semantyczny. Mimo że słowa tworzące figury retoryczne stosowane są w swoich zwyczajowych znaczeniach (aspekt, który odróżnia je od tropów), to jednak powstałe zestawienia słów (dzięki wspomnianym efektom) uzyskują wyjątkowo dużą siłę ekspresji, dzieki czemu najczęściej stosowane są w dziełach literackich. Wyróżnia się kilka klasyfikacji figur retorycznych; poniżej przedstawiono dwie najbardziej powszechne.

Ze względu na pełnione funkcje:
- figurae ad delectandum – figury retoryczne, które urozmaicając styl, mają sprawiać przyjemność odbiorcy; należą do nich m.in.: apostrofa, hypotypoza, prozopopeja, etopeja;
- figurae od docentem valentes – figury retoryczne pouczające, np: sustenatio, communicatio, correctio;
- figurae sententiarum – figury retoryczne służące kwiecistości stylu, np: repeticio, 'conversio, complexio, conduplicatio, gradatio, synonimia, traductio, polisyndeton, reticentia, adiunctio, disiunctio, paronomasia, similiter cadens, similiter desinens.

Ze względu na uzyskiwany efekt językowy:
1) figury stylu - oddziaływują przede wszystkim na aspekty formalne słów, obejmują cztery kategorie:
- figury przekształcające - polegają na używaniu form wyrazów, które byłyby nie poprawne w języku codziennym, np. epenteza, paragoga;
- figury powtarzające - polegają na dwu lub kilkukrotnym użyciu tych samych elementów językowych (fonemów, sylab, morfemów, zdań), np. aliteracja, onomatopeja;
- figury ominięcia - polegają na ominięciu jakiegoś elementu językowego, w celu osłabienia siły wypowiedzi, np. asyndeton, elipsis;
- figury położenia - polegają na zmianach konwencjonalnego szyku zdania, np. hiperbaton, anastrofa;
2) figury myśli - oddziaływują przede wszystkim na aspekty znaczeniowe słów, obejmują następujące kategorie:
- figury poszerzające - obejmują techniki, których celem jest wydłużenie treści tekstu, np. interpretatio, parafraza;
- figury akumulacji - polegają na dodawaniu dodatkowych elementów, komplementarnych do idei eksponowanych w tekście, np. wyliczenie, distributio;
- figury logiczne - opierające się na logicznych relacjach między ideami eksponowanymi w tekście, np. antyteza, antonomazja
- figury definicji - ich celem jest językowe odzwierciedlanie istoty lub wyglądu opisywanych terminów, np. definitio, prosopografia;
- figury pośrednie - ukazują rzeczywistość w sposób pośredni, choć słowa używane są w swych właściwych znaczeniach, są bardzo bliskie tropom retorycznym, np. peryfraza, litota;
- figury dialogu - podkreślają komunikacyjny charakter dyskursu, mają wpływać na adresata, np. apostrofa, wykrzyknienie retoryczne
- figury dialektyczne - stanowią techniki argumentacyjne, np.  concesio, correctio;
- figury fikcji - pozwalają na ukazanie sytuacji wyobrażonych jako realnych, np. personifikacja, sermocinatio.

Źródło definicji (elektroniczne): hasło "Figury retoryczne" w Wikipedii hiszpańskojęzycznej, hasło "Figura retoryczna" w Wikipedii
Hasło wprowadził(a): PAWEŁ IREK