OBCIACH

Nazwa definicji: 
OBCIACH
Treść wpisu: 

 "(...) obciach, w swej kulturowo tradycyjnej postaci (niestosowności, kompromitacji, blamażu) może istnieć tylko w takiej kulturze, w której działa norma lub, mówiąc innymi słowy, tam, gdzie działają wzorce i wzory kulturowe. Pojawia się on zatem bądź jako zaprzeczenie normy (wzorca) traktowanej jako powinność (reguły zachowań sformułowane jako nakazy i zakazy); bądź jako zaprzeczenie normy (wzoru) rozumianej jako średnia z zachowań (uzus, normalna praktyka, zwyczaj). Sam jednak, siłą rzeczy, leży poza obszarem regulacji kulturowych, którym podlega zarówno nadawca, jak i stwierdzająca go jednostka i /lub grupa społeczna. W tym także - pamiętajmy - Uogólnieni Inni rezydujący w naszych umysłach. (...) zastanówmy się: czy ktoś potrafi wskazać, (inaczej niż ex post)  wzorzec kompromitacji? Czy dysponujemy jasnymi receptami jak przeprowadzić <towarzyskie harakiri>? A może kultura podsuwa nam reguły skutecznego ośmieszenia własnej osoby? Jeśli nawet na te pytania dałoby się odpowiedzieć twierdząco, to odpowiedzi - w sytuacji gdy analizujemy tradycyjną kulturę - odnosiłyby się na pewno do świata au rebours, reguł karnawału (...) i/lub kontestacji, do świata zmarginalizowanego, obszarów dewiacji (...), do nie-kultury w rozumieniu semiotyków tartuskich (...), ale nie do podstawowej prowincji znaczenia, czyli świata życia codziennego. (...) 

Cóż jednak począć jeśli żyje się w kulturze - jak to nazywa Andrzej Szpociński <kanonów rozproszonych>?(...) Takiej, w której nacisk decorum (...) rozumianego jako wzorzec i/lub wzór relacji społecznych, słabnie na rzecz Austinowskich warunków niefortunności komunikacji i Blumerowskiego płynnego ujęcia sytuacji komunikacyjnej? Chodzi zarazem o kulturę, w której - o zgrozo, strefa obciachu włącza się, na warunkach równoprawności lub nawet dominacji, w normalną rzeczywistość kulturalną i tym sposobem skutecznie podszywa się pod normalność (albo wedle innych racji - staje się nią), zmieniając jej sens i reguły. (...).

Rodzaj słownika: 
Słownik Antropologii i Socjologii Kultury
Źródło definicji (papierowe): 
Barbara Fatyga, Obciach w formie, obciach w treści - czyli ogólnie o grzeczności i o relacjach między Dziennikarzem i Ekspertem, (w:) Jacek Nowiński (red.), Moda na obciach. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Kulturoznawczej , Elbląg: Wyd. Wilk Stepowy, 2008, ss 11-12.
Dodane przez: 
Węzeł centralny